شهید بهشتی: هیچ نوع تبعیضی بین انسانها با فهم قرآن از اسلام سازگار نیست

محمود رحمانی

پایگاه خبری افق و اقتصاد- شهیددکتر بهشتی هر نوع تبعیض در نظام ارزشی جامعه را با فهم ارائه شده قرآن از اسلام ناسازگار می داند.

فرشاد مومنی در مراسم بزرگداشت شهید دکتر بهشتی در موسسه دین و اقتصاد در توضیح نگاه این شهید بزرگوار گفت: یکی از ارکان روش شناختی آقای بهشتی این است که مخاطب پیام قرآن فقط مسلمان ها نیستند مخاطب پیام قرآن مطلق ناس است. یعنی همه انسان ها در همه زمان ها و در همه مکان ها.

فرشاد مومنی که دربخش دیگری از سخنان خود در این مراسم تاکید کرد: چون مکرر آیاتی در قرآن با این مضمون هست، در کارهای به جا مانده از بزرگترین اسلام شناسانی می بینیم که همه در این مورد با شهید بهشتی متفق القول هستند، اما رمز امتیاز و مزیت شهید بهشتی این است که به اینجا متوقف نمی شود. می فرمایند اگرخطاب قرآن اینگونه است دلالت روش شناختی آن چیست؟ و بعد این استنتاج را طرح می کنند که ما باید اسلام و قرآن را به گونه ای بفهمیم و به شکلی تبلیغ کنیم که هر انسان منصف غیرمسلمانی هم آنرا بپذیرد.

وی در ادامه افزود: اگر شما اندیشه های شهید بهشتی را به صورت یک منظومه تصور کنید، آنوقت میبیند که چطور تمام اجزا و ارکانش با یکدیگر سازگارند. آقای بهشتی استدلال هایی منحصر به فرد دارند. در کتاب شناخت اسلام می فرمایند که چون مخاطب پیام قران مطلق ناس است پس حق را هم برای مطلق ناس در نظر می گیرد و این گزاره را به سرعت تبدیل به بندی مفهومی می کند.

رئیس موسسه دین و اقتصاد در ادامه گفت: شهید بهشتی در جایی دیگر می فرمایند اسلام، نظام ارزشی جامعه  عادلانه ای را تحسین می کند که در محیط آن برای فرصت رشد و تکامل همه انسان ها فراهم است. یعنی اگر ما مثل قاعده فرعون، بیاییم مردم را تیکه پاره کنیم و برای بعضی حق قائل بشویم و برای بعضی ها نباشیم و این تبعیض را چه میان مسلمان ها قائل شویم و چه میان انسان ها؛ با فهمی که قرآن از اسلام به ما میده سازگار نیست. ما باید برای انسان به ماهو انسان حق قائل باشیم.

دکتر مومنی افزود: دکتر بهشتی از این دریچه توضیحات بدیع و منحصر به فردی را مطرح کردند، راجع به اینکه اگر بپذیریم این جامعه انسانی به همت و دانایی مسلمان ها بخواهد بقا و اعتلاء پیدا کند؛ لازمه اش این است که ساختار نهادی و آنچه که به نام دین ترویج می شود، به جای اینکه مشوق ستیز و حذف باشد، باید مشوق همکاری باشد. وقتی شما از این دریچه نگاه می کنید، یک زمان به مثابه پدیده ای مدرن است که از سوی یک اسلام شناس با سطح بالای صلاحیت علمی با در حیطه اسلام شده است و از زاویه ای دیگر آگاهی منحصر به فردی است که به عنوان عضوی از جامعه جهانی طرح می شود.

وی در ادامه گفت: شهید بهشتی به شکلی کم نظیر مسئله سازمان یابی را به عنوان مهمترین ابزار برای بقا و برای بالندگی و توسعه توضیح میدهد. عبارت کم نظیر را به کار می برم، چون نمیخوام بی احتیاطی کرده و بگویم بی نظیر؛ زیرا در بین آنچه که من خوندم چه در علوم سیاسی به مناسبت بحثی که در ادبیات توسعه راجع به سازماندهی و توسعه وجود دارد و چه آنچه که در بین اسلام شناس ها مطرح شده و مطالعه کردم؛ حقیقتا میخواهم بگویم که این توصیف کم نظیر است.

فرشاد مومنی در ادامه گفت: بعد در همین جا ایشان عنوان می کند که حزب مبنای هنجاری میخواهد. الان می بینیم که خیلی از افراد در محاوره خطاب به هم عنوان می کنند که چرا یک حزب درست نمی کنید، یا چه بساطی در ایران درست شده به نام حزب و چه کارهایی در لوای آن انجام می شود. آقای بهشتی این ایده تقدم ارزش ها در سازمان را مطرح کردند. بعد در آنجا توضیح می دهند اگر قادر به ارایه یک فهم روشمند از عدالت نباشید نمی توانید یک جامعه مبتنی بر همکاری سازمان بدهید.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: واقعاً شگفت انگیزه است بحث آقای بهشتی در اسلوب روش شناختی‌شان که یک رکن آن عدالت محوری است. در کتاب بانکداری ربا و مسائل مالی در اسلام به صراحت می فرمایند که اصلا نیاز به استناد به نص وجود ندارد، هر چیزی که به نابرابری یا بی عدالتی بیانجامد قهرا غیر اسلامی یا ضد اسلامی است. یعنی ایشان عدالت محوری را در مرتبه شناخت از اسلام مطرح می کنند.