بازی با درصدها افزایش قیمت ها را کنترل نمی کند
اکرم رضائی نژاد
پایگاه خبری افق و اقتصاد – آمارهای رسمی ادعا می‌کنند تورم در تیر یک درصد کاهش یافته اما آنچه در کف بازار و جامعه می‌بینیم، حکایت دیگری است، قیمت‌ها خیال توقف در یک نقطه خاص را ندارند.
با ثبت مشاهدات میدانی در مورد قیمت کالاهای متنوع در هفته‌های اخیر می توان به این نتیجه رسید که تورم با شتابی بیشتر از قبل همچنان پیشتازی می‌کند: «یک بسته آدامس که تا دو هفته قبل حدود ۲۵ تیرماه، ۲۱ هزار تومان قیمت داشت، در هفتم مرداد به ۲۸ هزار تومان رسیده است، تن ماهی ۷۰ هزار تومانی در این مدت به ۷۵ هزار تومان و کافی میکس دانه‌ای که در تیرماه، ۱۲ هزار تومان بود، حالا ۱۵ هزار تومان است؛ به عبارتی، در بازه یکماهه یا حتی کمتر، یک تورم ۲۰ تا ۳۰ درصدی بر بازار کالاهای خوراکی خانوار حاکم بوده است، از نیمه‌ی تیرماه تا امروز برخی کالاها بین ۲۰ تا ۳۰ درصد دوباره گران شده‌اند».
رصد هفتگی بازار کالاهای اساسی در هفته دوم مرداد ۱۴۰۲ حاکی از کاهش محصولات در برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای دارد. کاهش تقاضا، معوق شدن مطالبات تولیدکنندگان و… سبب شده تا حجم خرید برخی از شعبات فروشگاه‌های زنجیره‌ای کاهشی باشد؛ به طوری که یکی از فروشگاه‌ها به مدت دو هفته است که محصولات شوینده و روغن‌های خوراکی آن به حداقل رسیده است. در این کارزار، حذف تولیدکنندگان ضعیف به فروشگاه‌های با قدرت مالی پایین رسیده و کم کم شاهد کاهش شعبات این فروشگاه‌ها در سطح شهرها خواهیم بود.
شرایط تحریم، کاهش تقاضا در داخل و اشباع بازار کشورهای همسایه شرایط را برای دولت سخت‌تر کرده و اگر سیاست گذاران تدبیری برای افزایش قدرت خرید مردم و رونق دوباره بازار داخل نیندیشند تولید تحت شعاع چنین شرایطی ضعیف و ضعیف‌تر خواهد شد. در ابتدای دهه ۹۰ تولیدکنندگان صنایع غیرغذایی از کاهش بازار خود گلایه داشتند و به عنوان مثال تولیدکنندگان کفش عنوان می‌کردند اگر هر ایرانی در دهه ۸۰ سالانه ۳ جفت کفش خریداری می‌کرد در نیمه نخست دهه ۹۰ این عدد به ۱.۵ جفت و در ادامه به حداقل رسید. با اعمال تحریم دوباره در نیمه دوم دهه ۹۰ و افزایش نرخ تورم این نگرانی و گلایه به تولیدکنندگان مواد غذایی رسیده و امروز تولیدکنندگان فرآورده‌های لبنی از ریزش ۳۰ درصدی بازار تقاضا کشور اظهار نگرانی می‌کنند.
فرآورده‌های لبنی؛ بر اساس سخنان تولیدکنندگان صنایع لبنی کشور، سال گذشته با سیاست‌هایی که دولت در حذف یارانه از قیمت شیر داشت، قیمت شیر خام از ۶.۴۰۰ تومان به ۱۲ هزار تومان افزایش پیدا کرد.
با توجه به اینکه بیش از ۷۰ درصد بهای تمام‌شده محصولات لبنی را شیر خام تشکیل می‌دهد، به یکباره با افزایش ۶۰ تا ۷۰ درصدی قیمت محصولات لبنی مواجه شدیم. بر اساس آمار رسمی که وجود دارد، همین موضوع متأسفانه منجر به کاهش بیش از ۲۰ درصدی تقاضای محصولات لبنیاتی در کشور شد و صنعت لبنیات را دچار چالش کرد.
در ۳ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۲ هم با وجود اینکه باز شاهد افزایش نرخ ۲۵ درصدی قیمت شیر خام از ۱۲ هزار تومان به ۱۵ هزار تومان و رشد نرخ چربی از ۱۵۰ هزار تومان به ۲۰۰ هزار تومان یعنی افزایش ۳۴ درصدی قیمت‌ها بودیم، باز هم بازار کوچک‌تر شده و این نگرانی صنایع لبنی است که افزایش قیمت شیر خام، با توجه به فشار اقتصادی که به مردم وارد می‌شود، به طور مداوم منجر به تنگ‌تر شدن و کوچک‌تر شدن بازار لبنیات کشور شود.
گوشت؛ وضعیت بازار انواع گوشت به صراحت حاکی از کاهش بیش از ۵۰ درصدی تقاضا در این بازار است به طوری که طی چند سال اخیر سرانه مصرف هر ایرانی از ۱۲ کیلو گرم به ۶ کیلو گرم در سال گذشته رسید و این عدد امسال با توجه به قیمت‌های سلیقه‌ای موجود در بازار و رسیدن نرخ گوشت قرمز تازه به بیش از ۵۰۰ هزار تومان بازار تقاضا حداقلی خواهد بود. این وضعیت به بازار گوشت مرغ هم تسری پیدا کرده و خانوارها با کاهش قدرت خرید و حرکت از طبقه‌ای به طبقه‌ای پایین‌تر برای تأمین پروتئین‌های مورد نیاز به تخم مرغ، حبوبات، قارچ و… رو آورده اند.
نکته قابل توجه در بخش بازار این است که ضرورت دارد محصولات به ویژه در بخش کالاهای اساسی با وجود کاهش قدرت خرید و تقاضا، دچار کمبودی نباشد تا به لحاظ روانی تنش ایجاد نشود.
این در حالیست که بنا بر اعلام مرکز آمار، تورم نقطه به نقطه نسبت به خرداد ۳.۲ درصد کاهش یافته؛ در تیر امسال، تورم نقطه به نقطه خانوارهای کشور، ٣٩,۴ درصد بوده است؛ یعنی خانوارهای کشور به طور میانگین، ٣٩.۴ درصد بیشتر از تیر سال قبل، برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌‌اند.
تورم نقطه به نقطه تیر در مقایسه با ماه قبل، ٣,٢ واحد درصد کاهش یافته است یعنی هزینه‌ها نسبت به تیر سال قبل حدود ۳۷ درصد افزایش یافته است؛ افزایش قیمت‌ها تداوم دارد و متوقف نشده است و این بازی با درصدها به معنای توقف، کنترل یا حتی ثبات تورم نیست.
