کسری تجاری نصف کل صادرات شد!

اکرم رضائی نژاد

پایگاه خبری افق و اقتصاد – چند وقتی است که مسئولان اقتصادی کشور از افزایش درآمدهای صادرات خبر می دهند در حالی که برخی از فعالان اقتصادی از کاهش میزان درآمدهای صادرات و حتی در برخی حوزه از کاهش صادرات و اوضاع نامناسب این حوزه گلایه دارند.

در همین حال با توجه به تغییرات دولت ها ظاهرا مجوز های واردات بیش از حد بوده به نحوی که واردات کالا ۱۸.۳ میلیارد دلار در مقابل صادرات غیر نفتی ۱۲.۳ میلیارد دلاری بوده است. نکته مهم تر این است که در فصل تابستان گویی پنجره های طلایی برای واردات گشوده شده به نحوی که در یک ماه بیش از ۲۶ درصد واردات نسبت به سال گذشته افزایش یافته و ناترازی تجاری در شش ماهه اول سال به ۶ میلیارد دلار رسیده است.

طی هفته گذشته بارها از زبان مسئولان شنیدیم که ارزش صادرات افزایش یافته و حداقل در نیمه اول سال در حوزه تجارت خارجی اوضاع نه تنها روبراه بوده بلکه تقریبا عالی نیز بوده است.

طبق بررسی ها به نظر می رسد این افزایش صادرات ناشی از امکان فروش محصولات و مشتقات نفتی باشد آنجایی که هم پتروشیمی به میزان ۷ درصد افزایش یافته و هم با کاهش قدرت خرید مردم فرصت صادراتی محصولات کشاورزی بیشتر شده و از این رو صادرات این نوع محصولات با رشد ۲۶ درصدی مواجه شده است.

آمارهای گمرک نشان می دهد که بیشترین سهم محصولات کشاورزی به پسته و خرماو و گوجه فرنگی و هنداونه مربوط می شود در حالی که هنداونه در سال جاری میزان صادراتش کاهشی بیش از ۱۰ درصد را تجربه کرده و به گفته رئییس اتحادیه خشکبار صادرات پسته و خرمای ما با وجود ظرفیت بیشتر صادرات نسبت به سه سال گذشته کاهش ۲۰ درصدی داشته است.

آمارهای گمرک نشان می دهد که بیشترین سهم محصولات کشاورزی به پسته و خرماو و گوجه فرنگی و هنداونه مربوط می شود در حالی که هنداونه در سال جاری میزان صادراتش کاهشی بیش از ۱۰ درصد را تجربه کرده و به گفته رئییس اتحادیه خشکبار صادرات پسته و خرمای ما با وجود ظرفیت بیشتر صادرات نسبت به سه سال گذشته کاهش ۲۰ درصدی داشته است.

تابستان داغ تجارت خارجی کشور؛ ۹.۴ درصد رشد داشتیم

چند روز پیش محمد رضوانی‌فر، رئیس کل گمرک گفت: درآمدهای وصولی گمرک و واریزی به خزانه در نیمه اول سال جاری به ۱۱۱ هزار و ۶۳۳ میلیارد تومان رسید که نسبت به مدت مشابه در سال قبل ۳۹ درصد افزایش داشته است.

روزگذشته نیز سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت گفت: مجموع تجارت غیرنفتی کشور در فصل تابستان به ۳۰ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار رسید که این میزان نسبت به تابستان سال قبل با رشد ۹.۴ درصدی همراه بوده است.

سید روح اله لطیفی، سخنگوی کمیسیون روابط بین الملل و توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت ایران اظهار کرد: در تابستان امسال تجارت غیرنفتی کشور به ۳۰ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار رسید که از این میزان ۱۲.۳ میلیارد دلار صادرات و ۱۸.۳ میلیارد دلار واردات انجام شده است.

وی افزود: میزان صادرات کشور در تابستان امسال نسبت به تابستان سال ۱۴۰۲ رشد ۶.۲ درصدی داشته و میزان واردات به کشور در تابستان امسال، نسبت به مدت مشابه سال قبل، رشد ۱۱.۶ درصدی داشته است.

لطیفی افزود : در تیرماه امسال سه میلیارد و ۹۴۵ میلیون دلار کالای ایرانی صادر شده (رشد ۱۰ درصدی)، در مرداد ماه، با رشد ۱۸ درصدی نسبت به مرداد سال قبل، چهار میلیارد و ۴۷۰ میلیون دلار کالای غیر نفتی صادر شده و در سومین ماه تابستان نیز ۳.۹ میلیارد دلار (کاهش ۷.۱ درصدی) کالای ایرانی صادر شده است.

وی درباره واردات کالا در تابستان گفت: پایین ترین میزان واردات کالا به کشور در تابستان مربوط به تیر ماه با سه میلیارد و ۹۴۴ میلیون دلار بوده که نسبت به تیر ماه سال ۱۴۰۲ با کاهش ۲۸.۴ درصدی همراه بوده، بیشترین میزان واردات با ۶.۴ میلیارد دلار و رشد ۲۱.۶ درصدی مربوط به مرداد ماه بوده و بعد از آن در شهریور ماه ۶.۳ میلیارد دلار کالا وارد کشور شده که ۱۲ درصد بیشتر نسبت به شهریور سال قبل بوده است.

لطیفی در پایان گفت: تراز تجاری کشور، در فصل تابستان امسال با اضافه شدن واردات بیش از ۲.۵ میلیارد دلار طلا و خودرو، در کنار نهاده‌های تولید، نهاده‌های دامی و ماشین الات صنعتی، با وجود رشد صادرات، به منفی ۶ میلیارد دلار رسید. میزان تجارت کشور در تابستان امسال نسبت به فصل بهار نیز ۱۰ درصد رشد داشته است.

کاهش ۲۰ درصدی صادرات خشکبار و ۱۳ درصدی درآمدهای صادراتی فولاد

اما فعالان حوزه های مختلف از جمله صنایع فولاد و خشکبار با رد این ادعاها، از کاهش صادرات و میزان درآمدهای صادراتی خبر داده اند.

چند روز پیش انجمن تولیدکنندگان فولاد آماری ارائه داد که نشان می داد، طی ۵ ماهه نخست امسال، صادرات محصولات و مقاطع طویل فولادی افزایشی رقم خورده اما در مجموع افت ۱۳ درصدی نسبت به میزان ارزآوری حاصل از صادرات فولادی‌ها در پنج ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ داشته است.

روزگذشته نیز رئیس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار با تاکید بر اینکه آمار صادراتی کل خشکبار کشور طی سه سال گذشته کاهش ۲۰ درصدی داشته اظهار کرد: در گذشته نه چندان دور بیش از ۳۵ کالای صادراتی در سبد صادراتی خود داشتیم و این درحالیست که میزان صادرات به سه محصول پسته، خرما، کشمش و تا حدودی انجیر محدود شده است.

محمدرضا فرشچیان، رئیس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار اظهار کرد: درگذشته نه چندان دور این اتحادیه مفتخر بود بیش از ۳۵ قلم کالای صادراتی از بادام و زیره گرفته تا…. را در سبد خود داشته باشد. سالانه شاهد حذف یک الی دو قلم از جمله بادام، قیسی، بخورک، زیره، برگ زردآلو و… از سبد صادرات بودیم و الان صادرات به سه محصول پسته، خرما، کشمش و تا حدودی انجیر محدود شده است.

وی افرود: آیا تولیدکنندگانی که این کالاها را تولید می‌کردند برای صادرات جایگاه پیشین را دارند؟ جایگاه آن‌ها کجاست؟ زمانی نام ایران در کنار فرش، خاویار، زعفران و پسته ایران می‌درخشید. فرش و خاویار که حذف و زعفران به کشورهای همسایه واگذار شد. پسته تا چند سال دیگر باقی می‌ماند؟ زمانی ایران اولین صادرکننده پسته بود، اما الان آمریکا قدرت را در دست گرفته است.

فرشچیان ادامه داد: ما نمی‌توانیم دنیا را محدود کنیم. ما با قوانین و شرایطی که برای خود تعریف می‌کنیم، خودمان را هر روز نسبت به روز گذشته محدود می‌کنیم. دولت مردمی که می‌خواهد فعالیت خود را آغاز کند خوشبختانه حرف مشترکی با ما دارد و آقای پزشکیان گفته که طرفدار ارز تک نرخی است.

وی افزود: وزیر اقتصاد نیز این مطلب را بارها تکرار کردند و منتظریم. نوشدارو پس از مرگ سهراب به درد نمیخورد. صادرات کشاورزی ما نیاز به درمان دارد تا به سابق بازگردد.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ادامه داد: آمار صادراتی کل خشکبار ما طی سه سال گذشته از کاهش ۲۰ درصدی تبعیت کرده و کاهش یافته است. در سال ۱۳۹۷ قبل از پسمان‌سپاری ارزی صادرات محصولات خشکبار حدود ۳ میلیارد دلار بود در سال گذشته این آمار به ۱.۳ تقلیل یافته بود و این بسیار تاسف‌بار است. پسته‌ای که الان ۷ دلار به فروش می‌رسد تعهد ارزی آن از ما ۹.۸ دلار گرفته می‌شود.

وی تاکید کرد: کاهش صادرات و تولید با هم هماهنگ است. کشمش و خرما کالای صادراتی ما هستند. ما ۱۷۰ هزار تن پسته می‌توانیم سالانه صادرات داشته باشیم. طبق آمار گمرک آمار صادرات پسته در شش ماهه اول امسال ۴۶ هزار تن، کشمش ۲۸ هزارتن ، انجیر ۲ هزارتن بوده که دیگر تقریبا از دور صادرات خارج می‌شود.

فرشچیان ادامه داد: صادرات ما از عدم توجه به سخن دوست‌داران بخش خصوصی و صادرات رنج می‌برد. در اتاق‌های در بسته تصمیم می‌گیرند و عملی نیز می‌کنند. در سال ۱۳۹۸ زمانی که گفتند مکلف هستید ارز خود را وارد کنید و ارز به واردکننده واگذار شد و واردکننده واردات و صادرکننده صادرات خود را انجام داد در کوتاه مدت ارز به کشور بازگشت و نرخ آزاد بود.

آن زمان نرخ آزاد ۱۱ هزار تومان و با ارز نیمایی مشترک بود. ارز نیمایی و ارز صادراتی یک نرخ بود و در آن بازه زمانی واردات کاهش یافته بود. این مسائل به هم مربوط هستند. هنگامی که رانت ارزی از بین می‌رود صادرات و واردات مسیر منطقی خود را طی می‌کنند.

وی افزود: امیدوارم در آینده‌ای نزدیک با تک‌نرخی شدن ارز و تغییر رویه بانک مرکزی اوضاع بهبود یابد. بانک مرکزی از حیطه کاری خود خارج شده و وظایف وزارت صمت را انجام می‌دهد و دیگر وظیفه نظارتی خود را انجام نمی‌دهد.