آماده باش بازارها برای رویارویی با اتفاقات منطقه ای
اکرم رضائی نژاد
پایگاه خبری افق و اقتصاد – بامداد روز گذشته گروه‌های مسلح مخالف بشار اسد در سوریه وارد دمشق شدند و تقریبا تمامی مراکز مهم نظامی و امنیتی این کشور را در دست گرفتند. در عین حال از ساعاتی پیش از آن نیز اخباری در مورد ترک سوریه از سوی بشار اسد مخابره می شد.
سقوط دمشق و ناآرامی‌های جاری در سوریه تأثیرات احتمالی بر اقتصاد ایران و جهان دارد. این بحران، زنجیره‌ای از مشکلات اقتصادی، اجتماعی و امنیتی را در پی خواهد داشت و به ویژه بر اهداف تجاری ایران در این کشور آسیب خواهد زد.
این رویداد نه‌تنها اوضاع داخلی سوریه را تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه به بازارهای جهانی و به‌ویژه اقتصاد ایران نیز آسیب‌های جدی وارد می کند.
سوریه پیش از شروع جنگ داخلی، به عنوان یکی از کشورهای صنعتی منطقه شناخته می‌شد که بیش از ۸۵ درصد از نیازهای داخلی خود را تأمین می‌کرد. این کشور با تولید پنبه، غلات و پرورش دام و طیور، یکی از صادرکنندگان عمده مواد غذایی به کشورهای همسایه به شمار می‌رفت. با این حال، ناآرامی‌های چند سال گذشته و اکنون سقوط اسد، باعث فروپاشی اقتصادی این کشور شده است.
تاثیر سقوط بشار اسد بر قیمت دلار، طلا و سکه در ایران
اخبار مربوط به سقوط بشار اسد و تحولات سوریه انتظارات تورمی را افزایش داد و بازار ارز در تهران را صعودی کرد و قیمت دلار با افزایش ۷۰۰ تومانی بازگشایی شد و سقف مقاومت را شکست با این حال پیش بینی می شود با ورود بازارساز در روزهای اتی این وضعیت چندان دوام دار نخواهد بود.
اسکناس دلار مرکز مبادله ۵۵ هزار تومانی شد و قیمت درهم با رشد ۲۶۰ تومانی روی رقم ۱۹ هزار و ۸۰۰ تومانی معامله شد. قیمت تتر با رشد ۳۰۰ تومانی با رقم ۷۲ هزار و ۵۰۰ تومانی معامله شد.
قیمت پوند انگلیس روی رقم ۹۲ هزار تومانی ایستاد و رشد هزار و ۲۶۰ تومانی داشت و یورو نیز در سطح ۷۶ هزار و ۳۰۰ تومانی معامله شد و هزار تومان گران شد.
اما بازار طلا و سکه روز گذشته تغییر قیمتی چندانی را تجربه نکرد و به نظر می‌رسد این بازار به خوبی در دست بازار ساز قرار دارد، در عین حال ممکن است اتفاقات آتی منطقه قیمت های جهانی طلا را تحت تاثیر قرار دهد.
اثرات اقتصادی بر ایران
مدیرکل دفتر غرب آسیا سازمان توسعه تجارت ایران، عبدالامیر ربیهاوی، به تازگی اعلام کرده است که ناآرامی‌های سوریه، تحقق هدف ایران برای صادرات ۵۰۰ میلیون دلاری به این کشور در سال ۱۴۰۳ راغیرممکن ساخته است.
سوریه به عنوان پل ارتباطی مهمی برای ترانزیت کالاها و محصولات ایرانی به بازارهای لبنان و دیگر کشورهای شرق مدیترانه به شمار می‌رود. سقوط دمشق به احتمال زیاد می‌تواند تجارت و صادرات ایران به این بازارها را با چالش‌های جدی مواجه کند و منافع تجاری را به شدت کاهش دهد.
از سوی دیگر ایران به عنوان یکی از متحدان اصلی دولت بشار اسد، همواره در تلاش بوده تا با گسترش روابط تجاری خود با سوریه به اهداف اقتصادی خود دست یابد. این روابط به ویژه از طریق پروژه‌های عمرانی و سرمایه‌گذاری‌های مشترک توسعه یافته است. با این حال، وضعیت ناپایدار سوریه و ادامه بحران‌ها در این کشور، برنامه‌های ایران را دستکم به طور موقت تحت تأثیر قرار خواهد داد.
به این ترتیب یکی از مهم‌ترین تبعات سقوط اسد، کاهش فرصت‌های سرمایه‌گذاری و صادرات کالا به سوریه است. به ویژه در صنایعی مانند ساخت و ساز، انرژی و خدمات فنی و مهندسی که ایران در آن به دنبال کسب مزیت رقابتی بود.
چالش‌های آغازین تجارت و سرمایه‌گذاری
سقوط دمشق و ناآرامی‌های ناشی از آن، به‌سرعت به بازارهای جهانی نیز سرایت کرده است. بازارهای نفت و انرژی یکی از شاخصه های اصلی اقتصاد جهانی هستند و تغییرات در اوضاع سوریه می‌تواند به نوسانات شدید در این بازارها منجر شود.
پیش از آغاز جنگ، سوریه روزانه بیش از ۴۰۰ هزار بشکه نفت تولید می‌کرد و به عنوان تولیدکننده کوچک اما مؤثر در بازارهای جهانی شناخته می‌شد. با این وجود، اکنون تحت کنترل گروه‌های مختلف مافیایی و غیر دولتی قرار گرفته و توانایی خود را برای تأمین انرژی از دست داده است.
افزایش قیمت نفت در بازار جهانی به‌عنوان یکی از پیامدهای گسترش ناآرامی‌ها در سوریه، بر اقتصاد کشورهای وابسته به انرژی، از جمله ایران، محتمل خواهد بود. اگرچه قیمت‌های نفت می‌تواند به نفع ایران باشد.
پیش بینی تأثیرات بر بازارهای طلا، دلار و نفت
با ادامه بی‌ثباتی در سوریه و بی‌اعتمادی به اقتصادهای منطقه، بازار طلا به‌عنوان یک دارایی امن بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. در مواقعی که بحران‌ها در خاورمیانه شدت می‌گیرد، سرمایه‌گذاران تمایل دارند به طلا به‌عنوان یک سپر حفاظتی برای دارایی‌های خود روی آورند.
به همین دلیل، پیش‌بینی می‌شود که با هر گونه تشدید بحران در سوریه، قیمت طلا افزایش یابد آنچنان که انس جهانی در روز گذشته حدود ۰.۴۲ درصد افزایش را تجربه کرد.
خطرات اجتماعی و امنیتی
سقوط دمشق همچنین خطرات اجتماعی و امنیتی را برای منطقه به همراه دارد. افزایش تعداد پناهندگان و نارضایتی‌های اجتماعی می‌تواند باعث تشدید بحران‌های امنیتی شود. احساس ناامنی در مرزها و شیوع ناامنی اقتصادی می‌تواند به بروز مشکلاتی برای کشورهای همسایه سوریه منجر شود. طبق آمار، نزدیک به ۱۳.۵ میلیون نفر از مردم سوریه در حال حاضر نیازمند کمک‌های معیشتی فوری هستند و این نشان‌دهنده عمق بحران انسانی در این کشور است.
ضرورت بازسازی و همکاری‌های بین‌المللی
سقوط دمشق نه‌تنها برای ایران، بلکه برای کل جهان می‌تواند عواقب جدی داشته باشد و نیاز به برنامه‌ریزی و همکاری‌های سازنده را به وضوح نمایان می‌سازد. برای عبور از این بحران، سوریه نیازمند یک استراتژی جامع برای بازسازی اقتصادی و اجتماعی است.
این وضعیت می‌طلبد که ایران و دیگر بازیگران منطقه‌ای، نظیر روسیه و چین، در جهت بازسازی زیرساخت‌ها و ایجاد یک محیط امن و پایدار همکاری کنند. توافق‌های بلندمدت اقتصادی و همکاری‌های مشترک می‌تواند به احیای اقتصاد آسیب‌دیده سوریه کمک کند و در عین حال می‌تواند به ارتقای موقعیت ایران در بازارهای منطقه‌ای و جهانی منجر شود.
بی‌شک، آینده سوریه و شراکت‌های اقتصادی با آن، به شدت به تحولات سیاسی و امنیتی آینده وابسته خواهد بود.
