نوسانات قیمت طلا و ارز و تأثیرات روانی آن بر جامعه
اکرم رضائی نژاد
روانشناس بالینی
نوسانات قیمت طلا و ارز در سال‌های اخیر نه تنها بازارهای مالی را تحت تأثیر قرار داده، بلکه سلامت روانی جامعه را نیز با چالش‌های جدی مواجه کرده است.
این نوسانات باعث شده است تا بسیاری از مردم هر روز با استرس و نگرانی از آینده‌ای نامعلوم دست و پنجه نرم کنند. این شرایط می‌تواند منجر به افزایش سطح استرس، اضطراب و حتی افسردگی در میان اقشار مختلف جامعه شود.
نوسانات شدید قیمت دلار و سکه ناشی از عواملی همچون تورم، تحریم‌ها و عوامل روانی مانند ترس از گرانی و شایعات بازار است. این نوسانات، افراد را در وضعیت عدم اطمینان دائمی قرار داده و اضطراب ناشی از احتمال ضرر مالی را تشدید می‌کند.
به عبارتی نرخ دلار به نوعی تبدیل به شاخص امیدواری جامعه شده است. وقتی مردم شاهد افزایش ناگهانی قیمت‌ها هستند، احساس می‌کنند که کنترل اوضاع از دستشان خارج شده است. این احساس از دست دادن کنترل، یکی از اصلی‌ترین عوامل ایجاد استرس و اضطراب است.
نوسانات روزانه قیمت دلار و سکه، به ویژه برای کسانی که دارایی‌های خود را در این بازار سرمایه‌گذاری کرده‌اند، منبع اصلی استرس مالی و اضطراب است. علائم این استرس و اضطراب می‌تواند به شکل‌های مختلفی مانند بی‌خوابی، تحریک‌پذیری، پرخاشگری، کاهش تمرکز و حتی افت عملکرد در محل کار یا تحصیل ظاهر شود.
در عین حال کاهش ارزش پول و افزایش قیمت سکه، به ویژه برای بازنشستگان و افراد با پس‌انداز محدود، احساس بی‌پناهی و ناامیدی ایجاد می‌کند که از علائم کلیدی افسردگی است. همچنین افرادی که سابقه اختلالات اضطرابی یا افسردگی دارند، در مواجهه با نوسانات اقتصادی، بیشتر در معرض عود علائم قرار می‌گیرند.
تأثیر نوسانات بر روابط خانوادگی
همچنین نوسانات اقتصادی می‌تواند باعث افزایش تنش در خانواده‌ها شود. وقتی افراد نگران مسائل مالی هستند، ممکن است به راحتی عصبی شوند و اختلافات کوچک به مشاجرات بزرگ تبدیل شود. نگرانی‌های مالی می‌تواند باعث کاهش کیفیت زمان‌گذرانی خانواده‌ها شود، زیرا ذهن افراد مدام درگیر مسائل مالی است.
راهکارهای مقابله با استرس ناشی از نوسانات
اولین قدم، پذیرش این واقعیت است که برخی مسائل خارج از کنترل ما هستند. ما نمی‌توانیم قیمت طلا یا ارز را کنترل کنیم، اما می‌توانیم واکنش خود به این نوسانات را مدیریت کنیم. توصیه می‌شود مردم باید اطلاعات خود را از منابع معتبر دریافت کنند و از دنبال کردن اخبار منفی به طور مداوم خودداری کنند. همچنین، صحبت کردن با دوستان و خانواده درباره نگرانی‌ها می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.
نقش دولت و نهادهای مسئول
همچنین دولت و نهادهای مسئول باید به دنبال ایجاد ثبات اقتصادی باشند. ثبات اقتصادی نه تنها به بهبود وضعیت مالی مردم کمک می‌کند، بلکه تأثیرات مثبتی بر سلامت روانی جامعه نیز دارد. علاوه بر این، ارائه خدمات روانشناختی و حمایت‌های اجتماعی می‌تواند به افرادی که تحت تأثیر این نوسانات قرار گرفته‌اند، کمک کند.
تأثیر نوسانات بر کودکان و نوجوانان
در عین حال کودکان و نوجوانان نیز از این نوسانات متأثر می‌شوند. آنها ممکن است اضطراب والدین خود را احساس کنند و این اضطراب بر رفتار و عملکرد تحصیلی آنها تأثیر بگذارد. والدین باید سعی کنند در حضور کودکان، آرامش خود را حفظ کنند و با آنها درباره شرایط به گونه‌ای صحبت کنند که باعث ایجاد ترس و نگرانی نشود.
سلامت جسمی و روانی در شرایط بحران
از سوی دیگر استرس و اضطراب ناشی از نوسانات اقتصادی می‌تواند باعث بروز مشکلات جسمی مانند سردرد، مشکلات گوارشی و حتی افزایش فشار خون شود. بنابراین، مراقبت از سلامت روان در چنین شرایطی نه تنها برای ذهن، بلکه برای جسم نیز ضروری است.
مقابله با این بحران نیازمند همکاری فردی و جمعی است. از یک سو، افراد باید با استفاده از راهکارهای مدیریت استرس و برنامه‌ریزی مالی، تاب‌آوری خود را افزایش دهند. از سوی دیگر، سیاست‌گذاران موظفند با اصلاح ساختارهای اقتصادی و حمایت از سلامت روان، از تشدید بحران جلوگیری کنند.
برخی از اقدامات پیشنهادی عبارتند از:
شفاف‌سازی بازار: بانک مرکزی باید با عرضه منظم سکه و انتشار داده‌های دقیق، از ایجاد حباب قیمتی جلوگیری کند.
حمایت از سلامت روان: ارائه خدمات مشاوره رایگان یا کم‌هزینه به ویژه برای اقشار کم‌درآمد.
کنترل تورم: اجرای سیاست‌های اقتصادی پایدار برای کاهش فشار بر معیشت مردم.
در هر حال، نوسانات قیمت دلار و سکه در ایران، فراتر از یک بحران اقتصادی، به یک چالش روانی-اجتماعی تبدیل شده است. این پدیده با ایجاد استرس، اضطراب و افسردگی، سلامت روان جامعه را تهدید می‌کند. توجه به این موضوع و اجرای راهکارهای مناسب نه تنها بهبود کیفیت زندگی شهروندان را در پی دارد، بلکه به ثبات اجتماعی و اقتصادی کشور نیز کمک می‌کند.
