جنگ مجازی بر سر دارو
اکرم رضائی نژاد
در ماه‌های اخیر، بحث فروش اینترنتی دارو به یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات حوزه سلامت و فناوری اطلاعات تبدیل شده است. از یک سو، پلتفرم‌های دیجیتال و کسب‌وکارهای آنلاین بر تسهیل دسترسی مردم به دارو تأکید دارند و از سوی دیگر، وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو و جامعه داروسازان نگران نظارت ناکافی، امنیت اطلاعات بیماران، و تهدیدهای اقتصادی این طرح هستند. اکنون، با دستور مستقیم رئیس‌جمهور به وزیر ارتباطات برای توقف اجرای طرح بدون هماهنگی با وزارت بهداشت، این مناقشه وارد مرحله جدیدی شده است.
به گزارش پایگاه خبری افق و اقتصاد، رئیس‌جمهور در واکنش به درخواست محمود فاضل، رئیس شورای عالی سازمان نظام پزشکی، دستور داد که طرح فروش اینترنتی دارو بدون هماهنگی با وزیر بهداشت اجرا نشود. در نامه محسن حاجی‌میرزایی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور، به وزیر ارتباطات تأکید شده است که هرگونه اقدام در این زمینه باید با چارچوب‌های وزارت بهداشت هماهنگ باشد و بدون رعایت این شرط، هیچ مجوزی صادر نخواهد شد.
برخی تحلیلگران معتقدند این دستور، پیروزی موقت جریان محافظه‌کار در حوزه سلامت محسوب می‌شود، در حالی که طرفداران اقتصاد دیجیتال آن را مانعی بر سر راه نوآوری می‌دانند.
پشت‌پرده اقتصادی فروش اینترنتی دارو
شهرام کلانتری خاندانی، رئیس انجمن داروسازان ایران، در گفت‌وگویی به اهداف پنهان پلتفرم‌های آنلاین اشاره کرد. به گفته وی، برخی از این سکوها به دنبال حذف نظارت پیشگیرانه و انحصار بازار دارو هستند.
وی اظهار کرد: طبق اسناد موجود، برخی پلتفرم‌ها ۱۵٪ از مبلغ هر نسخه را به عنوان کمیسیون دریافت می‌کنند، در حالی که سود خالص داروخانه‌ها کمتر از ۵٪ است. همچنین برخی پلتفرم‌ها وابسته به هلدینگ‌های تولید مکمل‌های دارویی هستند و ممکن است با القای تقاضا، مصرف این محصولات را افزایش دهند.
رئیس انجمن داروسازان ایران ابراز نگرانی کرد که در صورت نبود سامانه نظارتی مرجع، اطلاعات پزشکی بیماران در معرض سوءاستفاده قرار می‌گیرد.
کلانتری تأکید کرد: پلتفرم‌ها می‌خواهند نظام دارویی را تحت سلطه بگیرند، اما سلامت مردم نباید قربانی سودجویی شود.
هشدار مجلس؛ جلوگیری از شکل‌گیری «ناصرخسرو مجازی»
فاطمه محمدبیگی، نایب رئیس کمیسیون بهداشت مجلس، با هشدار درباره پیامدهای بی‌ضابطه بودن فروش آنلاین دارو، گفت: اجازه نمی‌دهیم ناصرخسرو مجازی شکل بگیرد. وی افزود: دارو کالایی راهبردی است و اشتباه در فروش آن جبران‌ناپذیر است. همچنین فقدان نظارت می‌تواند به قاچاق دارو، رانت، و فساد منجر شود. به گفته وی، سلامت الکترونیک باید با عدالت و شفافیت همراه باشد.
محمدبیگی خاطرنشان کرد که هرگونه تعارض منافع بین وزارت بهداشت و ارتباطات باید بررسی شود و حقوق مردم و فعالان حوزه سلامت حفظ گردد.
سازمان غذا و دارو در برابر هیأت مقررات‌زدایی
در عین حال، اختلاف نظر بین سازمان غذا و دارو و هیأت مقررات‌زدایی به اوج خود رسیده است. سازمان غذا و دارو با صدور بخشنامه‌ای، همکاری داروخانه‌ها با پلتفرم‌های آنلاین را ممنوع اعلام کرد، اما این تصمیم با مخالفت‌های شدید مواجه شد:
مهدی خدادادی، رئیس کمیسیون سلامت دیجیتال، این اقدام را «انحصارطلبی» دانست.
از سوی دیگر، هیأت مقررات‌زدایی اعلام کرد که پلتفرم‌های مجاز نیازی به مجوز جدید ندارند و این بخشنامه با حکم دیوان عدالت اداری در تضاد است.
در این میان، مصطفی قانعی از تلاش برای تهیه پیش‌نویس توافق بین طرفین خبر داد.
آینده فروش اینترنتی دارو؛ توافق یا جنگ ادامه‌دار؟
در نهایت، این سؤال مطرح است که آیا می‌توان بین منافع اقتصادی و سلامت عمومی توافق ایجاد کرد؟
سلامت مردم نباید قربانی جنگ اقتصادی بین پلتفرم‌ها و نظام دارویی سنتی شود. تصمیم‌گیران باید با در نظر گرفتن منافع بیماران، شفافیت و امنیت داده‌ها ، راه‌حلی متعادل ارائه دهند. در غیر این صورت، نه‌تنها اعتماد عمومی آسیب می‌بیند، بلکه ممکن است بازار سیاه دارو و سوءاستفاده از اطلاعات پزشکی گسترش یابد.
