یارانه به سوداگران، گرانی برای مردم
زهرا افشاری
در مراسم بزرگداشت مرحوم عالی‌نسب، فرشاد مومنی و حسین راغفر با نقد سیاست‌های اقتصادی چهار دهه اخیر ایران به‌ویژه دوران پس از جنگ، نسبت به بی‌توجهی به تولید ملی، گسترش فقر، فساد و نابرابری هشدار دادند و نقش کلیدی مردم و تولیدکنندگان را در عبور از بحران‌های تاریخی کشور یادآور شدند.
به گزارش پایگاه خبری افق و اقتصاد، در مراسم یادبود مرحوم عالی‌نسب با محوریت بررسی سازوکارهای دفاع از تولید ملی و مقایسه تطبیقی دوران جنگ و پساجنگ، دو اقتصاددان مطرح، فرشاد مومنی و حسین راغفر، نقد صریحی به سیاست‌های ۴۰ سال اخیر کشور وارد کردند.
فرشاد مومنی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، در این مراسم با اشاره به جهت‌گیری‌های دهه اول انقلاب گفت: «دستاوردهای بزرگ آن دوران مبتنی بر دانش عمیق از اقتصاد ملی و توسعه بود. در ابتدای انقلاب، خام‌فروشی ۸۰ درصد کاهش یافت؛ شوکی که طبق پیش‌بینی‌ها می‌توانست رشد ناخالص ملی را ۳۰ درصد کاهش دهد، اما فقط ۸ درصد افت داشت و سه چهارم آن با تولید ملی جبران شد.» او افزود: «تنها دوره‌ای که ایران با جهش قیمت نفت دچار علائم بیماری هلندی نشد، سال ۱۳۵۸ و پس از انقلاب بود چون به مردم و تولیدکنندگان تکیه شد.
مومنی با اشاره به تبعات سیاست‌های پس از جنگ، این مسیر را باعث عقب‌ماندگی، پیدایش مافیا و حاکمیت مشاغل غیررسمی دانست: «اکنون ۵۸ درصد اشتغال کشور غیررسمی است و دو سوم بازار کار از کنترل دولت خارج شده است. گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد روند خروج نیروی کار از کشاورزی و صنعت به سمت مشاغل غیرتولیدی و حتی مسافرکشی ادامه دارد.
او با انتقاد از روند خصوصی‌سازی و بانک‌های خصوصی، افزود: «از زمان شروع فعالیت بانک‌های خصوصی، شدیدترین سطوح فقر و نابرابری در ایران دیده شده است و بانک‌ها بدون نظارت خلق پول می‌کنند.» همچنین با اشاره به افزایش صادرات مواد خام مانند سنگ آهن در سال‌های گذشته گفت: «داده‌ها نشان می‌دهد در این سال‌ها جمعیت فقیر دو برابر شده و جمعیت فقیر مطلق بیش از ۷ میلیون نفر رسیده است، در حالی‌که هم‌زمان به سوداگران بازار سرمایه یارانه‌های عجیب داده می‌شود اما قیمت نان برای مردم بالا می‌رود.
مومنی خاطرنشان کرد: «پس از پایان جنگ، وعده دادند سیاست‌های جدیدی اجرا شود اما به جای حل مشکلات اساسی، به واردات و سیاست‌های نئولیبرال روی آوردند. نتیجه این شد که امروز سهم صادرات ایران در جهان حتی به یک‌چهارم درصد هم نمی‌رسد و کشور از توسعه بازمانده است.
در ادامه این مراسم، حسین راغفر، اقتصاددان دیگر، تاکید کرد: «در ۳۷ سال گذشته هیچ یک از وعده‌های خصوصی‌سازی محقق نشد و به جای آن، با فساد و نابرابری گسترده مواجه شدیم.» او با اشاره به اهمیت شغل شایسته و نقش مشارکت اجتماعی در ایجاد کرامت انسانی اظهار داشت: «مبنای عدالت اجتماعی ایجاد فرصت برابر شغلی و درآمدی برای همه است. سیاست‌هایی که طی دهه‌های اخیر اتخاذ شده، توزیع منابع به‌نفع گروه خاص و رفقا را رقم زده و مردم را به حاشیه رانده است.
راغفر خاطرنشان کرد: «دهه اول انقلاب با همه کاستی‌ها، دوره‌ای بود که مردم از نظر حداقل معیشتی تامین بودند و آموزش، سلامت و خدمات رایگان بود اما پس از آن توجه از مردم به سمت صاحبان سرمایه چرخش پیدا کرد. امروز نتیجه آن را در پدیده‌هایی مانند فقر، کودکان کار، زنان خیابانی، رشد فساد و نارضایتی‌های اجتماعی می‌بینیم.
این دو اقتصاددان تأکید کردند: «چرخش سیاست‌های پس از جنگ و غفلت از نقش اساسی مردم و تولیدکنندگان، یکی از مهم‌ترین دلایل بحران فقر، نابرابری و بحران اجتماعی امروز در کشور است.» آنها بازگشت به محوریت تولید، تکیه بر توانمندی‌های داخلی و ایجاد اشتغال شرافتمندانه را راه برون‌رفت از بحران‌ها دانستند.
در مجموع، این مراسم به تریبونی جدی برای بازخوانی نقدهای ریشه‌ای به سیاست‌های اقتصادی بدل شد و خواستار اصلاحاتی عاجل با محوریت تولیدکنندگان و مردم شد.
