صنایع فولاد روی خط قرمز تولید
زهرا افشاری
وقتی برق صنایع فولاد و سیمان تا ۹۰ درصد کاهش می‌یابد و برنامه تعطیلات هر هفته تغییر می‌کند، چرخه تولید کند یا متوقف می‌شود. آمار چهار سال گذشته نشان می‌دهد این دو صنعت استراتژیک بیش از ۱۴ میلیارد دلار زیان دیده‌اند و یک‌سوم ظرفیت خود را از دست داده‌اند.
از کاهش انرژی و واردات غیرضروری گرفته تا رقابت نابرابر با همسایگان و سیاست‌گذاری‌های متغیر، زنجیره‌ای از چالش‌ها بر دوش فولاد و سیمان سنگینی می‌کند. مديران باتجربه اين حوزه هشدار می‌دهند ادامه اين روند، سرمايه‌گذاری و اشتغال را تهدید خواهد کرد.
قطع ناگهانی برق صنایع فولاد و سیمان از ۲۴ اردیبهشت، با پیامک کوتاه توانیر به مدیران، کارخانه‌ها را به کاهش ۹۰ درصدی مصرف در ۱۵ روز موظف کرد. اقدامی که عملاً به معنای توقف خطوط تولید و بیکاری موقت صدها کارگر بود.
هرچند وزارت کشور تعطیلی دو هفته‌ای را تکذیب کرد، گزارش فعالان صنعتی و بورس نشان داد خاموشی‌ها در عمل اجرا شده است.
بهرام سبحانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد، محدودیت‌های هم‌زمان برق و گاز در سال ۱۴۰۳ را شدیدتر از سال قبل دانست و گفت تولید واقعی فولاد از ظرفیت ۵۰ میلیون تنی به حدود ۳۰ میلیون تن سقوط کرده است. او زیان مستقیم این محدودیت‌ها در فولاد را ۵.۵ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۳ و ۱۴ میلیارد دلار طی چهار سال اعلام کرد. همچنین خواستار حمایت جبرانی دولت از جمله تعویق اقساط بانکی، بخشودگی بیمه و تنظیم سیاست‌های باثبات شد.
اما در بخش میدانی، اسماعیل زمانی علویجه، مدیرعامل فولاد علویجه، در گفت‌وگو با پایگاه خبری افق و اقتصاد، مشکلات را از زاویه نزدیک‌تری روایت می‌کند. او می‌گوید: «کمبود برنامه‌ریزی در مدیریت انرژی و ضعف توزیع عادلانه مواد اولیه، اثرش از تحریم‌ها هم سنگین‌تر است. ما با سه روز تعطیلی هفتگی، قبض‌های برق چندصدبرابری و کاهش یک‌سوم تولید، حتی یک نفر را تعدیل نکردیم و سه کارخانه جدید هم راه انداختیم.
زمانی توضیح می‌دهد که از سال ۱۴۰۰، ساعات کاری را داوطلبانه به ساعت شش صبح تغییر داده‌اند تا فشار بر شبکه برق کاهش یابد. در سال ۱۳۹۹ یک دیزل‌ژنراتور یک‌مگاواتی به قیمت ۱۰ میلیارد تومان خریدند، اما به‌ویژه در زمستان، سوخت کافی دریافت نکردند. سهمیه ماهانه دیزل هم از ۱۵ هزار لیتر به سه هزار لیتر افت کرده و باقی از بازار آزاد تأمین می‌شود؛ با قیمت‌هایی که فشار مضاعفی ایجاد می‌کند.
دو سال و نیم پیش نیز پروژه‌ای برای نصب ۲۰۰ کیلووات پنل خورشیدی با سرمایه داخلی آغاز شد، بی‌آنکه ریالی از وام وعده‌داده‌شده پرداخت شود یا پول برق تزریق‌شده به شبکه را دریافت کنند. او می‌گوید: «پروژه نیروگاه خورشیدی ۲۵ میلیارد تومانی را برای معافیت از خاموشی شروع کردیم، قرار بود ۸۰ درصد هزینه را بانک بدهد اما فقط ۱۰ میلیارد پرداخت شد. باقی را از سرمایه در گردش برداشتیم تا پنل‌ها را از گمرک ترخیص کنیم.
زمانی معتقد است بزرگ‌ترین مشکل، نبود سیستم توزیع عادلانه است: «چه در مواد اولیه مثل ورق فولادی از فولاد مبارکه، چه در سهمیه سوخت. حتی کارخانه‌ای با کارنامه منظم و نیروی انسانی پایدار، در این شرایط به ستوه می‌آید.
او با وجود کاهش یک‌سوم ظرفیت تولید، تمام نیروها را حفظ کرده و حتی واحدهای تازه‌ای در مازندران و لرستان راه‌اندازی کرده است. مجموع حقوق ماهانه کارکنان نیز چهار میلیارد تومان افزایش یافته است: «این به‌خاطر باور ما به حفظ نیروی انسانی است، حتی اگر مجبور شویم از سرمایه شخصی خرج کنیم.
به گفته مدیرعامل فولاد علویجه، راه چاره نه در وعده‌های کوتاه‌مدت، بلکه در برنامه‌ریزی آینده‌نگر و استفاده از تجربه مدیران باسابقه است. او می‌افزاید: «خط تولید جدید ایتالیایی مدل ۲۰۲۰ که تا چند هفته دیگر افتتاح می‌شود، ۱۲ برابر ظرفیت خطوط قدیمی تولید دارد و مصرف انرژی‌اش یک‌پنجم است. اگر حمایت تأمین انرژی و مواد اولیه باشد، این می‌تواند نقطه عطفی در بازگشت تولید باشد.
