یعقوبی مطرح کرد
هشدار درباره «دام ۱۴ درصدی» در تجارت ایران و عراق
پایگاه خبری افق و اقتصاد – مدیر گروه پژوهش‌های بازرگانی خارجی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، در نشست تخصصی بررسی روابط تجاری ایران و عراق، از «تله ۲۰ درصدی و دام ۱۴ درصدی» در تراز تجاری دو کشور سخن گفت و تأکید کرد که وابستگی ساختاری ایران به بازار عراق ، در صورت ادامه روند فعلی، می‌تواند به بی‌ثباتی صادرات کشور منجر شود.
به گزارش پایگاه خبری افق و اقتصاد، پریسا یعقوبی، با اشاره به هدف‌گذاری رسمی دو کشور برای رساندن حجم مبادلات به ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار در سال‌های آینده اظهار کرد: «تراز تجاری ایران با عراق همچنان مثبت اما به‌شدت نامتوازن است و سهم ایران از واردات عراق بسیار پایین مانده است. این وضعیت نشانگر وابستگی بالای ایران به بازار عراق و نبود توازن در جهت معکوس تجارت است.»
یعقوبی اعلام کرد: مازاد تجاری ایران با عراق در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۴ حدود ۴ دهم میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است. او افزود: «این مازاد تجاری سال‌هاست ادامه دارد و عراق همچنان نخستین کشور دارای تراز مثبت با ایران است، اما اکنون به‌دلیل تغییر سیاست‌های تجاری بغداد، شرایط متفاوتی در حال شکل‌گیری است.»
به گفته وی، دولت عراق با اعمال تعرفه‌های جدید و ممنوعیت‌های وارداتی در ۴۴ ردیف تعرفه بخش کشاورزی به دنبال حمایت از تولیدکنندگان داخلی و کنترل قیمت‌هاست. این روند، هشدار جدی برای صادرکنندگان ایرانی محسوب می‌شود زیرا امکان ایجاد محدودیت‌های تازه در صادرات کالاهای ایرانی به عراق وجود دارد.
تحلیل ساختار صادرات ایران به عراق
مدیر گروه پژوهش‌های بازرگانی خارجی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، با ارائه مقایسه میان ساختار صادراتی ایران به عراق و ترکیه توضیح داد: «بیشترین سهم صادرات ایران به عراق از کالاهای مصرفی و مواد فرآوری‌نشده تشکیل شده است، در حالی که کالاهای با فناوری بالا در این ترکیب سهم ناچیزی دارند.»
او افزود: «در ترکیب صادرات، فلزات معمولی و محصولات صنایع شیمیایی دو گروه اصلی کالاهای صادرشده به عراق‌اند؛ اما ارزش واحد صادراتی ایران در این گروه‌ها پایین‌تر از ترکیه است و نشان می‌دهد کالاهای با ارزش افزوده پایین‌تر صادر می‌شوند.»
نیاز عراق به سرمایه‌گذاری ساختمانی و بازسازی
یعقوبی با اشاره به تغییر قابل‌توجه در بازار ساخت‌وساز عراق گفت: «ظرفیت موجود در صادرات کالاهای سنتی ایران به عراق اشباع شده است. مسیر جدید نفوذ در بازار عراق، مشارکت در پروژه‌های بازسازی و سرمایه‌گذاری‌های ساختمانی است.»
او از فعالان بخش خصوصی خواست تا از صرف صادرات کالایی فاصله بگیرند و وارد همکاری‌های سرمایه‌گذاری در صنعت ساختمان و زیرساخت عراق شوند.
تهدید پنهان تراز تجاری ایران
به گفته یعقوبی، وابستگی صادراتی ایران به عراق در سطح ۲۰ درصد از کل صادرات غیرنفتی کشور در دهه اخیر ثابت مانده است. این مسئله، «تله ۲۰ درصدی» نامیده شد که نمایانگر اتکای بیش از اندازه ایران به یک بازار خاص و تأثیرپذیری امنیت اقتصادی کشور از بی‌ثباتی عراق است.
او همچنین از «دام ۱۴ درصدی» سخن گفت و توضیح داد: «در حالی که سهم ایران در بازار وارداتی عراق تنها حدود ۱۱ تا ۱۴ درصد است، طی ده سال اخیر رشد ناچیزی داشته؛ بنابراین مازاد تجاری بالا همراه با سهم بازار راکد، به یک وابستگی خطرناک تبدیل شده است.»
یعقوبی در پایان تأکید کرد: «پایداری روابط تجاری ایران و عراق مستلزم تغییر ساختار صادرات ایران و حرکت از صادرات سنتی به سمت صادرات سرمایه‌گذاری‌محور است. در غیر این صورت، استمرار وضع فعلی می‌تواند فرصت طلایی بازار عراق را برای ایران از بین ببرد.»
