IPCC با قابلیت حمل پیوسته و کاهش هزینه های عملیاتی برای مدیریت حجم عظیم باطله

پایگاه خبری افق و اقتصاد _علی اکبر تقی پور، مدیر پروژه IPCC شرکت معدنی و صنعتی گهرزمین، با اشاره به آغاز اجرای این طرح در بزرگ ترین معدن سنگ آهن ایران گفت: پروژه حمل پیوسته مواد معدنی از طریق نوار نقاله برای نخستین بار در کشور وارد عملیات اجرایی شده است؛ رویکردی که علاوه بر کاهش هزینه های حمل، افزایش بهره وری انرژی و افزایش میزان استخراج، آثار زیس تمحیطی ناشی از تردد تراک های معدنی را نیز کاهش می دهد.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی افق و اقتصاد ، وی تأکید کرد که این پروژه با سرمایه گذاری هدفمند و همکاری شرکت های داخلی و خارجی، الگویی برای سایر معادن بزرگ ایران خواهد بود و می تواند مسیر جدیدی را برای حرکت به سمت معدنکاری اقتصادی، سبز و پایدار ترسیم نماید.

علی‌اکبر تقی‌پور، مدیر پروژه IPCC شرکت معدنی و صنعتی گهرزمین گفت:

پروژه‌ای که در حال اجراست با عنوان اختصاری IPCC شناخته می‌شود. این پروژه، به حوزه معدنکاری روباز مربوط است و مبتنی بر سیستم‌های حمل پیوسته مواد‌معدنی از طریق نوارهای نقاله است؛ تجهیزاتی که پیش‌تر عمدتاً در خطوط فرآوری مواد معدنی به‌کار گرفته می‌شدند، اما اکنون برای نخستین بار در کشور در عملیات استخراج معدن به کار گرفته می‌شوند. در روش سنتی، حمل مواد معدنی و باطله توسط تراک‌های معدنی انجام می‌گیرد، اما در این پروژه، باطله‌های معدنی پس از خردایش اولیه در داخل معدن، مستقیماً روی نوار نقاله قرار گرفته و به‌طور دائم منتقل می‌شود.

این تغییر رویکرد به‌معنای حرکت به سمت معدنکاری پیوسته و کاهش وابستگی به حمل‌ونقل سنتی برای افزایش ظرفیت استخراج است.

وی در ادامه افزود: اجرای این پروژه در معدن سنگ‌آهن گهرزمین اهمیت وِیژه‌ای دارد. این معدن به‌عنوان بزرگ‌ترین معدن سنگ‌آهن ایران و یکی از ذخایر شاخص خاورمیانه شناخته می‌شود. ذخیره قطعی این معدن بیش از ۶۰۰ میلیون تن برآورد شده و حجم باطله آن نزدیک به ۵۰۰ میلیون تن است.

نسبت باطله‌برداری در برخی سال‌ها به بیش از عدد ۸ می‌رسد، یعنی برای استخراج یک واحد سنگ‌آهن باید حدود ۸ واحد باطله برداشت شود. زمین مورد نیاز برای انباشت باطله بیش از ۲۰۰۰ هکتار است و دایم باطله به ارتفاعی حدود ۳۰۰ متر خواهد رسید .تقـی‌پـور تأکید کرد: عمق معدن نیز در حال حاضر ۲۷۰ متر است و در نهایت به بیش از ۶۰۰ متر می‌رسد و تاکنون حدود ۱۶۰ میلیون تن ماده معدنی استخراج و نزدیک به ۸۰۰ میلیون تن باطله جابه‌جا شده است.

 تقی‌پور گفت: مزیت اصلی پروژه IPCC کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، افزایش بهره‌وری و کاهش آثار زیست‌محیطی ناشی از تردد تراک‌های معدنی است. این روش در معادن بزرگ و عمیق دنیا به‌عنوان یک فناوری پیشرفته شناخته می‌شود و اکنون برای نخستین‌بار در ایران در معدن گهرزمین به اجرا درآمده است. در این سیستم، باطله‌های معدن پس از خرایش توسط سنگ‌شکن‌های نیمه متحرک، مستقیما روی نوار نقاله قرار گرفته و به دپوی باطله منتقل می‌شود.

این رویکرد نه‌تنها هزینه‌های عملیات را کاهش می دهد. بلکه امکان مدیریت بهینه منابع و افزایش بازده اقتصادی معدن را نیز فراهم می سازد.

سیستم IPCC طراحی شده برای معدن گهرزمین

مدیر پروژه IPCC شرکت گهرزمین افزود: اجرای چنین پروژه‌ای نیازمند مطالعات مهندسی دقیق و سپس سرمایه‌گذاری هدفمند و متناسب با شرایط هر معدن است. بطور کلی می‌توان گفت درصورت وجود شرایطی مانند عمر طولانی معدن، فواصل زیاد حمل‌ونقل، تناژ بالای استخراج و همچنین مصرف انرژی قابل توجه در سیستم‌های سنتی حمل با تراک، اجرای سیستم‌های پیوسته همچون IPCC توجیه‌پذیر است.

تقی‌پور گفت: موضوع IPCC از همان ابتدای تاسیس شرکت گهرزمین مطرح بوده و در ذهن بنیان‌گذاران، به‌عنوان یک راهکار نوین برای مدیریت این معدن بزرگ جای داشته است. مطالعات دانشگاهی این پروژه از سال ‌۱۳۸۳ آغاز شد و تا سال ‌۱۳۹۶ به‌طور مکرر ادامه یافت. پس از آن، مطالعات تحقیقاتی به مطالعات مهندسی تبدیل شد تا ابعاد، احجام، ظرفیت دقیق سیستم و نوع تجهیزات مشخص شود.

مطالعات معدن گهرزمین توسط سه شرکت بین‌المللی معتبر انجام شد: شرکت آلمانی Thyssenkrupp که سازنده تجهیزات معدنی است، به همراه شرکت مهندسیSST آلمان، شرکت MEC Mining استرالیا و شرکت Mibrag آلمان که هم طراح سیستم و هم بهره‌بردار تعداد زیادی از این تجهیزات در اروپاست. در کنار این شرکت‌ها، مجموعه‌های مهندسی داخلی از جمله شرکت مهندسین مشاور کوشا معدن که طراح و ناظر عملیات معدنی کنونی گهرزمین است نیز حضور داشتند تا شرایط اختصاصی ایران و معدن گهرزمین در طراحی لحاظ شود.

وی افزود: از سال ۱۳۹۷ تا کنون چندین بار مطالعات تکمیلی انجام شده و نهایتاً در سال ۱۴۰۲ پروژه به تصویب رسید. تصمیم بر آن شد که بخشی از تجهیزات اصلی به‌طور مستقیم توسط کارفرما از تأمین‌کنندگان خارجی خریداری شود تا روند آغاز پروژه تسریع گردد. یکی از ماشین‌آلات اصلی به نام Spreader هم‌اکنون در حال ساخت است و سایر تجهیزات در قالب یک بسته EPC به مناقصه گذاشته خواهد شد. شرکت‌های توانمند ایرانی به همراه شرکت‌های خارجی در این مناقصه شرکت خواهند کرد تا ادامه پروژه عملیاتی شود.

وی خاطرنشان کرد: اجرای پروژه IPCC در معدن گهرزمین گامی مهم در جهت مدرن‌سازی صنعت معدنکاری کشور است.

این پروژه با هدف کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت عملیات و ایجاد زیرساختی پایدار برای استخراج سنگ‌آهن در مقیاس بزرگ تعریف شده و می‌تواند الگویی برای سایر معادن سنگ‌آهن و مس بزرگ ایران باشد.

دستیابی به هدف استخراج سالانه ۲۰ میلیون تن سنگ‌آهن

مدیر پروژه IPCC شرکت گهرزمین گفت: برآوردهای ما نشان می‌دهد که برای دستیابی به اهداف استخراج سالانه ۲۰ میلیون تن ماده معدنی، همراه با نسبت باطله‌برداری ۸ تا ۹ برابر، تنها استفاده از سیستم‌های سنتی حمل ‌و نقل کافی نخواهد بود. ظرفیت استخراج سالانه باطله معدن گهرزمین باید حدوداً به ۱۶۰ میلیون در سال افزایش یابد.

بنابراین، سیستم‌های پیوسته مانند IPCC باید در کنار ناوگان تراک‌ها توسعه یابند تا ظرفیت پایدار و بلندمدت معدن تضمین شود. این ترکیب موجب می‌شود عملیات استخراج با تناژ بالا و در عمق‌های بیشتر به‌صورت پایدار ادامه یابد.

مدیر پروژه IPCC شرکت گهرزمین، گفت: برنامه ما این است که با اجرای کامل دو فاز پروژه، ظرفیت استخراج سالانه به حدود ۲۰ میلیون تن سنگ‌آهن برسد. این میزان استخراج همراه با نسبت بالای باطله‌برداری، نیازمند مدیریت دقیق و استفاده از فناوری‌های نوین است. سیستم IPCC در این مسیر نقش مکمل و حیاتی دارد و بدون آن دستیابی به چنین اهدافی امکان‌پذیر نخواهد بود.

یکی از مزایای مهم این پروژه، حرکت به سمت معدنکاری سبز است

کاهش مصرف سوخت، کاهش تردد تراک‌ها و برقی‌سازی بخشی از فرایند استخراج از شاخص‌های سیستم IPCC است. برای تأمین انرژی این سیستم می‌توان به سمت استفاده از انرژی‌های پاک مانند خورشیدی نیز رفت. لازم به ذکر است در حال حاضر بخش قابل توجهی از برق پایدار گهرزمین از طریق برق خورشیدی تأمین می‌شود.

این تغییرات نه تنها آثار زیست‌محیطی مثبت دارد، بلکه با روند جهانی معدنکاری سبز و پایدار نیز همسو است و می‌تواند جایگاه ایران را در عرصه بین‌المللی و در صنعت فولاد ارتقا دهد. وی گفت: از منظر اقتصادی نیز پروژه IPCC کاملاً توجیه‌پذیر بوده و شاخص اقتصادی این طرح در گهرزمین بسیار مطلوب است.

برآورد سرمایه‌گذاری اولیه حدود ۲۰۰ میلیون یورو بوده که با برگزاری مناقصات و رقابت میان شرکت‌های داخلی و شرکت‌های خارجی انتظار کاهش این رقم وجود دارد. حتی با در نظر گرفتن هزینه رو به افزایش برق، محاسبات نشان می‌دهد این پروژه کاملاً اقتصادی است. علاوه بر این، با توجه به روند افزایشی قیمت حامل‌های انرژی مانند گازوئیل که در سال‌های اخیر شروع شده، مزیت اقتصادی IPCC در سال‌های آینده بیشتر خواهد شد.

بسته به شرایط معدن و طرح سیستم IPCC هزینه‌های حمل معدن از ۳۰-۴۰ درصد تا ۷۰-۵۰ درصد کاهش خواهد یافت. با در نظر گرفتن شرایط فعلی اقتصادی کشور در معدن گهرزمین، این عدد در سال‌های مختلف متفاوت است و به‌طور میانگین هزینه حمل باطله در طول عمر معدن در حدود ۴۰ درصد کاهش خواهد یافت. این میزان در سال‌های نخست کمتر و در سال‌های آتی بیشتر است.

اجرای پروژه با همکاری شرکت‌های داخلی و خارجی

وی گفت: باید توجه داشت که فناوری IPCC سابقه‌ای بیش از یک قرن در جهان دارد و بسیاری از تجهیزات آن در معادن بزرگ دنیا همچنان پس از چند دهه فعال هستند. این موضوع نشان می‌دهد که فناوری مورد استفاده در پروژه گهرزمین پیچیدگی غیرقابل دسترس ندارد و به‌طور کلی مشابه سایر سیستم‌های متریال هندلینگ موجود در کشور است. با اتکا به توان داخلی می‌توان بخش قابل توجهی از نیازها را تأمین کرد. در واقع ترکیب تجربه بین‌المللی با ظرفیت‌های داخلی، بهترین راهکار برای اجرای موفق پروژه است.

 تقی‌پور افزود: در حوزه تأمین تجهیزات نیز با وجود محدودیت‌های ناشی از تحریم، راهکارهای عملیاتی پیش‌بینی شده است. بخشی از تجهیزات کلیدی نظیر موتورهای بزرگ، گیربکس‌ها و لاستیک‌های نوار نقاله باید از منابع معتبر خارجی تهیه شوند تا کیفیت و دوام سیستم تضمین شود. اما مانند سایر پروژه‌های صنایع معدنی به‌ویژه پروژه‌های متریال هندلینگ بسیاری از اقلام عمومی مانند سازه‌های فلزی، برخی تجهیزات متریال هندلینگ، سیستم برق و برق‌رسانی و برخی اجزای نوار نقاله قابلیت ساخت در داخل کشور را دارند.

استفاده از ظرفیت شرکت‌های توانمند داخلی علاوه بر کاهش هزینه‌ها، ریسک های ناشی از تحریم را نیز کاهش می دهد و دسترسی سریع تر به قطعات را ممکن می سازد. وی تصریح کرد: پروژه IPCC در معدن گهر زمین نه تنها یک طرح ،فناورانه بلکه یک راهبرد ملی برای ارتقای بهره وری کاهش هزینه ها، توسعه پایدار و حرکت به سمت معدنکاری سبز است. این پروژه الگویی برای سایر معادن بزرگ کشور خواهد بود و می تواند مسیر جدیدی را برای صنعت معدنکاری ایران ترسیم کند.

نقش موثر فناوری IPCC در معادن بزرگ ایران

مدیر پروژه IPCC شرکت گهرزمین گفت: نمونه های جهانی نشان مید دهد که فناوری IPCC توانسته در معادن مختلف با شرایط متفاوت به کار گرفته شود و نتایج مثبت آن در کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری کاملا مشهود است. این سیستم در معادن زغال سنگ، سنگ آهن، مس و طلا مورد استفاده قرار گرفته و تجربه های موفقی در اروپا، آسیا و آمریکای جنوبی به ثبت رسیده است. بنابراین این فناوری محدود به یک نوع ماده معدنی یا یک منطقه خاص نیست و قابلیت تطبیق با شرایط گوناگون را دارد.

 تقی پور افزود: در ایران نیز همان طور که اشاره شد مطالعات گسترده ای در معادن بزرگ انجام شده است مجموعه هایی مانند گل گهر، چادرملو، مس سرچشمه و مس سونگون طی سال های گذشته پروژه های تحقیقاتی و مهندسی متعددی را در این زمینه پیش برده اند.

در حال حاضر تنها دو مجموعه، یعنی گهرزمین و مس سرچشمه وارد مرحله اجرایی شده اند، اما سایر معادن نیز در حال بررسی امکان پیاده سازی این سیستم .هستند این روند نشان میدهد که فناوری IPCC به تدریج جایگاه خود را در صنعت معدنکاری ایران پیدا خواهد کرد و انتظار میرود در آینده نزدیک شاهد گسترش آن در سایر پروژه های معدنی باشیم.

وی گفت: یکی از نکات مهم در اجرای این پروژه، مدیریت باطله های معدنی است. در معادن سنگ آهن، حجم باطله بسیار بالاست و نیاز به سیستم های کارآمد برای حمل و انباشت آن وجود دارد. IPCC با قابلیت حمل پیوسته و کاهش هزینه های عملیاتی می تواند راهکار مناسبی برای مدیریت این حجم عظیم باطله باشد. چالش های پیاده سازی IPCC برای حمل مواد معدنی کمتر است زیرا در این حالت تجهیزات شاخصی قرار نیست اضافه شود و صرفا باید سنگ شکن ها به نقاطی درون معدن انتقال یابند.

مدیر پروژه IPCC شرکت گهرزمین، تصریح کرد تاکید ما این است که پروژه IPCC در گهر زمین نه تنها یک طرح فناورانه، بلکه یک راهبرد ملی برای ارتقای بهره وری، کاهش هزینه ها و حرکت به سمت معدنکاری پایدار است. این پروژه با توجه به ذخیره عظیم معدن گهرزمین و شرایط خاص آن میتواند الگویی برای سایر معادن کشور باشد و در صورت فراهم بودن شرایط اقتصادی و عملیاتی قابلیت انتقال و اجرا در دیگر پروژه های معدنی نیز وجود دارد.

تقی پور افزود از منظر زیست محیطی نیز این پروژه اهمیت ویژه ای دارد. کاهش تردد تراک ها در مسیرهای ،طولانی کاهش مصرف سوخت و کاهش آلایندگی هوا از جمله دستاوردهای مستقیم اجرای IPCC خواهد بود. همچنین با حرکت به سمت استفاده از انرژی های پاک مانند خورشیدی پروژه می تواند به تحقق اهداف معدنکاری سبز کمک کند و همسو با روندهای جهانی جایگاه ایران را در حوزه معدنکاری پایدار ارتقا دهد. هدف گهرزمین توسعه در بخش های مختلف صنایع معدنی و فرآوری مواد معدنی است.

مدیر پروژه IPCC شرکت گهر زمین گفت: یکی از اهداف کلیدی ما در اجرای پروژه های توسعه ای ایجاد هم افزایی میان بخش های مختلف معدنی و صنعتی شرکت است در واقع، پروژه IPCC تنها بخشی از راهبرد کلان گهر زمین برای حرکت به سمت بهره وری پایدار و توسعه متوازن است.

این پروژه در کنار طرح های فرآوری سنگ آهن زیر ساختی، فولادی و فرآوری مس، یک زنجیره کامل را شکل می دهد که می تواند ارزش افزوده قابل توجهی برای این شرکت و کشور ایجاد کند.

وی افزود: در حوزه زیرساخت، تمرکز ما بر تکمیل شبکه حمل و نقل و به ویژه توسعه حمل ریلی است این اقدام علاوه بر کاهش هزینه های لجستیکی موجب افزایش ظرفیت صادراتی و تسهیل انتقال محصولات به بازارهای داخلی و خارجی خواهد شد همچنین پروژه های مرتبط با احداث و توسعه سیستم های حمل مواد معدنی با نوارهای نقاله و سیستم های تخلیه و بارگیری مکانیزه در حال اجراست تا چرخه حمل مواد معدنی و محصولات به صورت یکپارچه مدیریت شود.

وی گفت: در بخش اکتشافات نیز رویکرد ما مبتنی بر گسترش فعالیت ها در مناطق جدید است. نتایج مثبت به دست آمده در پهنه اکتشافی جبال بارز و منطقه معدنی زاهدان نشان می دهد که ظرفیت های معدنی کشور فراتر از محدوده های شناخته شده است و گهر زمین می تواند با سرمایه گذاری هدفمند منابع جدیدی را وارد چرخه تولید .کرند این موضوع نه تنها به تنوع سبد محصولات شرکت کمک می کند، بلکه به ارز آوری و امنیت تأمین مواد اولیه صنایع داخلی را نیز تضمین خواهد کرد.

مدیر پروژه IPCC شرکت گهرزمین، افزود: در حوزه فولاد، تکمیل پروژه احداث واحدهای آهن اسفنجی و اجرای طرح بریکت سازی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این پروژه ها علاوه بر افزایش ارزش محصول، امکان صادرات پایدار و مدیریت ناترازی های انرژی را فراهم می کنند.

در واقع با اجرای این طرح ها، گهر زمین می تواند نقش پررنگ تری در زنجیره فولاد کشور ایفا کرده و جایگاه خود را در بازارهای جهانی تثبیت کند. دکتر تقی پور، تصریح کرد: ذخیره عظیم معدن سنگ آهن، گهرزمین چشم انداز چندین دهه فعالیت پایدار را برای شرکت گهر زمین و سایر شرکت های هم خانواده فراهم می کند.

این ذخیره در شرایطی که بسیاری از معادن کشور با کاهش منابع مواجه هستند، یک مزیت راهبردی محسوب میشود و می تواند پشتوانه ای مطمئن برای صنایع فولادی ایران باشد. ما با اتکا به این ذخیره و اجرای پروژه های توسعه ای به ویژه پروژه IPCC، قصد داریم جایگاه گهرزمین را به عنوان یکی از بازیگران اصلی صنعت معدن و فولاد در منطقه گل گهر و کشور تثبیت کنیم.

وی گفت: ترکیب پروژه های سنگ آهن و مس در کنار طرح های زیر ساختی و فناوری های نوین مانند IPCC یک نقشه راه جامع برای توسعه پایدار شرکت ترسیم کرده است. این رویکرد علاوه بر افزایش اشتغال و ارزآوری، موجب ارتقای جایگاه ایران در بازارهای جهانی خواهد شد و نشان می دهد که صنعت معدنکاری کشور توانایی رقابت در سطح بین المللی را دارد