یلدا هم قربانی گرانی شد

پایگاه خبری افق و اقتصاد – شب یلدا قبل از آنکه برسد، با گرانی شکست خورد، قیمت‌ها آن‌قدر بالا رفت که آیینی چندصدساله حالا برای بخش بزرگی از مردم به یک دورهمی حداقلی یا حذف‌شده تبدیل شده است.

به گزارش پایگاه خبری افق و اقتصاد، یلدا فقط یک شب نیست، شاخص نانوشته‌ای از حال‌وروز معیشت مردم است. شاخصی که امسال عددی نگران‌کننده نشان می‌دهد. گرانی، بی‌سر و صدا اما فراگیر، از بازار عبور کرده و مستقیم به سنتی قدیمی ضربه زده است، جایی که دیگر نه آجیل، نه میوه و نه حتی هزینه یک دورهمی ساده با دخل‌وخرج خانواده‌ها هم‌خوانی ندارد.

در روزهایی که باید بازار یلدا پررفت‌وآمد باشد، مردم بیشتر تماشاگرند تا خریدار. قیمت‌ها از کنترل خارج شده و اقلام سنتی یلدا با برچسب‌هایی عرضه می‌شوند که برای بسیاری شوک‌آور است. آجیل و خشکبار در بازار آزاد تا بیش از یک و نیم میلیون تومان در هر کیلو قیمت خورده و برخی اقلام خاص مرز دو میلیون تومان را هم رد کرده‌اند، قیمتی که عملاً این کالاها را از سبد مصرف خانوار حذف کرده است.

مقایسه با سال گذشته، تصویر واضح‌تری می‌دهد. آن‌چه پارسال با حدود ۷۰۰ هزار تومان تهیه می‌شد، امسال در برخی اقلام بیش از دو برابر قیمت دارد. نتیجه روشن است: خریدهای کیلویی جای خود را به سفارش‌های چند ده گرمی داده یا به‌کلی حذف شده‌اند. فروشندگان می‌گویند بسیاری از مشتریان بدون خرید، بازار را ترک می‌کنند، یلدایی که قرار بود گرم باشد، با حساب‌وکتاب سرد تمام می‌شود.

گرانی اما فقط داستان آجیل نیست. میوه‌های نمادین این شب هم از این موج در امان نمانده‌اند. انار، هندوانه و مرکبات حالا به قیمت‌هایی رسیده‌اند که سفره یلدا را به یک «نسخه حداقلی» تقلیل می‌دهد. برای بخشی از جامعه، یلدا دیگر برنامه‌ریزی فرهنگی نیست، تصمیمی اقتصادی است.

در مقابل این وضعیت، مسئولان از تشدید نظارت‌ها صحبت می‌کنند، اما واقعیت بازار چیز دیگری می‌گوید. نه قیمت مصوب مشخصی وجود دارد و نه سازوکاری که جلوی چندنرخی شدن و افزایش‌های سلیقه‌ای را بگیرد. وقتی قیمت‌ها عرفی تعریف می‌شوند، مسئولیت هم عرفی می‌شود و نتیجه، بازاری است که کسی پاسخ‌گوی آن نیست.

مسعود سلیمانی، دبیر انجمن تأمین و بسته‌بندی آجیل، خشکبار و ادویه ایران، ریشه گرانی را در نابسامانی‌های ارزی، تورم افسارگسیخته، افزایش هزینه‌های تولید و تصمیم‌های ناپایدار می‌داند، با این حال آن‌چه در نهایت دیده می‌شود، حذف تدریجی مردم از بازار است. حذفی نه به انتخاب، بلکه به اجبار.

امسال یلدا بیش از همیشه، آینه اقتصاد است. آیینی که نه به‌دلیل تغییر سلیقه، بلکه زیر فشار گرانی رنگ باخته و حالا به یک نشانه هشداردهنده تبدیل شده است: وقتی یلدا قربانی می‌شود، یعنی بحران فقط در بازار نیست، در سفره مردم است.