اینوکس ۲۰۲۵؛ ویترین نوآوری یا آزمون بزرگ نظام مالی ایران؟
سکینه مهرائی
در حالی‌که تنها سه روز تا آغاز به کار نمایشگاه بین‌المللی نوآوری و فناوری‌های مالی کیش (اینوکس ۲۰۲۵ ) باقی مانده، نگاه فعالان بازار سرمایه، بانک و بیمه به این رویداد دوخته شده است. رویدادی با شعار «کشف آینده» که انتظار می‌رود فراتر از نمایش دستاوردهای فناورانه، به بررسی و ریشه‌یابی چالش‌های ساختاری نظام مالی کشور بپردازد.
به گزارش پایگاه خبری افق و اقتصاد، اینوکس امسال برای نخستین‌بار با تمرکز بر پیوند بخش سنتی و فناورانه نظام مالی برگزار می‌شود، از بانک‌هایی که درگیر بدهی‌های سنگین و روند کُند تحول دیجیتال‌اند، تا بیمه‌هایی که با بحران اعتماد عمومی روبه‌رو هستند و بازاری که از عمق و شفافیت کافی بی‌بهره مانده است.
بانک‌ها درگیر بدهی‌های منجمد و رقابت با فین‌تک‌ها
کارشناسان معتقدند بخش بانکی ایران در آستانه یک بازنگری جدی قرار دارد. حجم بالای مطالبات معوق (NPL) که عمدتاً ناشی از تسهیلات دولتی و پروژه‌های ناکارآمد است، سیالیت را کاهش داده و منابع بانک‌ها را عملاً منجمد کرده است. در نتیجه، تسهیلات‌دهی مولد جای خود را به ترمیم زیان‌های گذشته داده و توان حمایت از تولید پایین آمده است.
در حوزه فناوری نیز بانک‌ها با ضعف ساختاری روبه‌رو هستند. هنوز بسیاری از فرآیندهای اعتبارسنجی و گشایش حساب دستی و کاغذی انجام می‌شود و وابستگی به سیستم‌های قدیمی ( Legacy Systems ) مانع چابکی شده است. در مقابل، فین‌تک‌های مستقلی که قرار است در اینوکس ۲۰۲۵ حضور پررنگی داشته باشند، راهکارهایی برای مدیریت هوشمند ریسک، امتیازدهی لحظه‌ای مشتریان و نئوبانک‌ها معرفی خواهند کرد؛ راهکارهایی که در صورت جدی گرفته شدن، می‌تواند ورودی برای تحول دیجیتال در بانکداری داخلی باشد.
بیمه‌ها در سایه ضریب نفوذ پایین و بحران اعتماد
صنعت بیمه ایران همچنان با ضعف ساختاری در شاخص نفوذ روبه‌روست. بیمه‌های عمر و سلامت، برخلاف کشورهای پیشرفته، سهم اندکی از بازار دارند و پرداخت خسارت‌ها زمان‌بر و غیرشفاف است. قیمت‌گذاری دستوری نیز مانع انعطاف شرکت‌ها و کاهش ذخایر فنی شده است. مدیران این حوزه امیدوارند اینوکس امسال فرصتی باشد تا بازیگران اینشورتک (فناوری‌های بیمه) طرح‌های تازه‌ای برای رفع این معضل ارائه دهند: از اتوماسیون خسارت‌ها با بلاک‌چین و هوش مصنوعی تا پلتفرم‌های فروش آنلاین و داده‌محور برای بیمه‌های عمر و سلامت.
یکی از محورهای پنل‌های تخصصی این نمایشگاه، اصلاح مدل‌های نرخ‌گذاری بر اساس داده‌های واقعی است؛ مدلی که به‌گفته کارشناسان، اگر مورد پذیرش سیاست‌گذاران قرار گیرد، می‌تواند نقطه پایان مداخلات قیمتی در صنعت بیمه باشد.
بورس؛ بازاری ناپایدار در انتظار عمق‌بخشی
بازار سرمایه ایران نیز چشم‌انتظار تحولاتی است که در اینوکس ۲۰۲۵ مطرح خواهد شد. سرمایه‌گذاران بزرگ و خارجی مدت‌هاست از نبود ابزارهای پوشش ریسک و پیش‌بینی‌ناپذیری سیاست‌های دولتی گلایه دارند. تغییر ناگهانی نرخ ارز و دستکاری قیمت‌های پایه در صنایع بورسی، اعتماد به سودآوری بلندمدت را از بین برده است.
قرار است در اینوکس امسال، چند شرکت فین‌تک بازار سرمایه از پلتفرم‌های تحلیل کمی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر و ابزارهای مشتقه جدید رونمایی کنند. کارشناسان امیدوارند این ابزارها بتوانند لایه‌ای تازه از عمق و پوشش ریسک ایجاد کنند و زمینه ورود سرمایه‌های خارجی را – هرچند محدود – فراهم آورند.
انتظارات از روزهای پرهیاهوی کیش
به گفته مدیران چند کارگزاری بزرگ، ازجمله کارگزاری بانک مسکن، این نمایشگاه بیش از هر زمان دیگر تحت نظارت و حمایت نهادهای رسمی برگزار خواهد شد تا اعتماد سرمایه‌گذاران حفظ شود. هدف مشترک بخش خصوصی و دولتی، ایجاد فضای گفت‌وگو بین بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و بورس است؛ فضایی که بتواند از دل تضاد منافع، همکاری بسازد.
اینوکس ۲۰۲۵ هنوز آغاز نشده است، اما از هم‌اکنون بسیاری آن را آزمون بزرگ نظام مالی ایران می‌دانند؛ آزمونی برای سنجش توان سه رکن اصلی اقتصاد کشور در سازگاری با عصر هوش مصنوعی و داده‌های عظیم. اگر این رویداد بتواند بخش سنتی را به نوآوری نزدیک کند، شاید نقطه شروعی باشد برای بازطراحی تمام نظام مالی ایران از پایه‌های بانک تا بازار سرمایه.
آینده مالی کشور در انتظار ۴ روز سرنوشت‌ساز در جزیره کیش است؛ روزهایی که ممکن است آغاز فصل تازه‌ای از تحول ساختاری در اقتصاد ایران باشد.
