کلاهبرداری رایانه ای بستر کاستی امنیت عمومی و پیامدهای منفی روانی است

پایگاه خبری افق و اقتصاد _ افزایش کلاهبرداری رایانه ای دارای پیامدهای منفی روانی، اقتصادی و اجتماعی است که می‌تواند به یکی از مسائل مهم جامعه شهری تبدیل شود.

این امر نگرانی‌هایی در بین مسئولین و مردم جامعه به وجود آورده است. مهم‌ترین پیامد کلاهبرداری رایانه ای در سطح کلان، کاهش احساس امنیت عمومی است.

اداره برآورد اجتماعی و افکارسنجی معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ، طی پژوهشی، به بررسی وضعیت کلاهبرداری رایانه ای در شهر تهران بصورت توصیفی- تحلیلی با روش اسنادی و کتابخانه ای و مصاحبه میدانی، پرداخته است، وارائه آمار از پلیس فتا وعملیات فاتب می تواند تعیین کننده میزان کلاهبرداری رایانه ای وتعداد دستگیری در سال های مورد بررسی باشد که در این تحقیق نیز به تفصیل بیان شده است؛

دراین گزارش اجتماعی نظر کارشناسان اجتماعی و فرهنگی نیز آورده شده و نتايج به دست آمده به شرح ذیل است : با توجه به افزایش چشمگیر جرایم حوزه فضای مجازی بالاخص جرایم مالی نظیر کلاهبرداری رایانه ای، ایجاد که حسب گزارش نهادهای ذیربط اغلب آنها منتهی به خروج ذخایر پولی و ارزی از کشور می گردد ،کلاهبرداری رایانه ای در پایتخت هر سال نسبت به سال گذشته در حال افزایش بسیار زیادی می باشد که در این خصوص پرونده های زیادی از سوی شاکیان و مالباختگان در پلیس فتا تشکیل گردیده و کشف جرایم نیز به دلیل عدم دسترسی به متهمان و لایه گذاری های متعدد با خلل جدی مواجه است که این امر بدلیل عدم عودت مال به بزه دیدگان نارضایتی عمومی و تبعات سیاسی- امنیتی را در پی خواهد داشت.

با عنایت به اینکه راه اندازی نرم افزارهای تبلیغاتی از جمله شیپور، دیوار و… به جهت پیشرفت تکنولوژی و فناوری اطلاعات و ارتباطات و جذابیت آن برای مردم با استقبال عمومی مواجه شده است که به محض بروز نیازمندی در هر قسمتی از جوانب زندگی، فرد متقاضی بدواً به این نوع نرم افزارها مراجعه می نماید و حتی از راه دور به معامله می پردازد که افراد سودجو و متهمان با سوء استفاده از چالش ها و باگ های امنیتی نرم افزارهای مربوطه از طریق بسترهای فراهم شده مرتکب جرایمی از قبیل کلاهبرداری، تحصیل مال از طریق نامشروع، فروش اموال غیر و مسروقه و… می نمایند که به جهت گستردگی و همه گیر شدن نرم افزارهای مزبور با افزایش چشمگیر و روز افزون ارتکاب جرم و همچنین شیوه های نوظهور ارتکاب جرایم در این حوزه روبرو شده ایم.

افزایش کلاهبرداری رایانه ای دارای پیامدهای منفی روانی، اقتصادی و اجتماعی است که می‌تواند به یکی از مسائل مهم جامعه شهری تبدیل شود.. این امر نگرانی‌هایی در بین مسئولین و مردم جامعه به وجود آورده است. مهم‌ترین پیامد کلاهبرداری رایانه ای در سطح کلان، کاهش احساس امنیت عمومی است. از آنجاکه تأمین امنیت عمومی در جامعه در چارچوب وظایف و فعالیت‌های نهادها و سازمان‌های انتظامی است، عدم احساس امنیت عمومی از سوی اعضاء جامعه علاوه بر ایجاد نارضایتی عمومی در جامعه، عملکرد این نهادها و سازمان را از سوی آحاد جامعه با پرسش مواجه می‌سازد. گذشته از این، چنین مسئله‌ای بیانگر آن است که نهادها و سازمان‌های متولی نظم و امنیت در ایفای نخستین و بدیهی‌ترین مسئولیت خویش با چالش مواجه هستند.

کاستی در احساس امنیت عمومی که بدون اغراق از مهم‌ترین نیازهای ثانویه هر جامعه‌ای است می‌تواند روند فعالیت و تحرک در جامعه را با کندی و سستی مواجه سازد. فقدان احساس امنیت بستر مناسبی برای ایجاد و تشدید انواع دیگر کج‌روی هست. رشد کج‌روی در جامعه برابر است با هدر رفتن توانایی‌های خلاق و سازنده، آن‌هم در کلان شهر که بیش از یک‌سوم جمعیت آن را نوجوانان و جوانان تشکیل می‌دهند بنابراین ضروری است این مسئله باید با دقت مورد بررسی قرار گیرد.

در پاسخ به اين كه چه كساني در دام كلاهبرداران قرار مي گيرند به علت تنوع روش هاي كلاهبرداري رايانه اي بیشترین افرادی که در دام و طعمه این افراد سودجو قرار می گیرند از كليه گروه هاي سني و با همه نوع خصوصيات فردي جزو بزه ديدگان اين حوزه مي باشند و غالبا افرادي كه آگاهي كافي در زمينه سواد رسانه و آسيب ها و تهديدات فضاي مجازي نداشته و با اعتماد بي جا سرمايه سايبري خود را كه شامل داده هاي مهم نظير فيلم، عكس و حساب هاي كاربري مي باشد را به خطر مي اندازد شايان ذكر است در همين زمينه افراد با تحصيلات علمي و اكادمي حتي برخي از مهندسين رايانه و برخي از جامعه پزشكان و كارمندان دولت نيز مورد كلاهبرداري واقع شده اند لذا در زمينه امنيت، نياز به كسب اطلاعات بيشتر در رابطه با استفاده صحيح از فضاي سايبري و رسانه هاي نوين ديجيتالي و شناخت آسيب ها و تهديدات فضاي سايبر و به ويژه فرهنگ سازي سايبري محسوس مي باشد.

درصدر کلاهبرداری رایانه ای ، برداشت هاي غير مجاز مي باشد كه بخش قابل توجهي از مراجعين به پليس فتا را به خود اختصاص داده است که در شگردهاي بكارگيري شده، مجرمين فضاي سايبري با ترفند دستيابي به اطلاعات حساب بانكي افراد، شگرد هايي از جمله ساخت درگاههاي فيشينگ و كپي كارت عابر بانك در دستگاه هاي اسكيمر بيشترين درصد از جرايم موصوف بوده به عنوان راهكار پيشگيرانه مي توان عدم افشاي رمز در خريد با دستگاه pos و وارد نمودن رمز به صورت محرمانه توسط مشتري صورت پذيرد.بیشتر مجرمان از طریق نرم افزارهای جعلی صیغه یاب، ماهواره جیبی و…طعمه هایشان را جذب می کنند

به طور کلی از منظر و دیدگاه قضایی علل و عوامل اجتماعی، فرهنگی و… وقوع سرقت و کلاهبرداری رایانه ای عبارتند از: ۱- عدم اطلاع رسانی و آموزش کافی به جامعه برای نحوه صحیح خریدهای اینترنتی. ۲- ضعف جامعه برای مطالعه آسیب های فضای مجازی و چالشهای آن. ۳- ضعف سیستم امنیت بانکی جهت فعال سازی رمزهای پویا. ۴- ضعف جدی اپراتورها در صدور سیم کارت های بی هویت یا با هویت های مجهول. ۵- ضعف سیستم بانکی در ارائه خدمات با vpn.

وقوع کلاهبرداری رایانه ای آثار و تبعات روانی، اجتماعی و … مختلفی را ممکن است بر روی مالباختگان و همچنین در سطح جامعه بدنبال داشته باشد بنابراین این افراد با از دست دادن اموال و سرقت پس اندازش مطمئناً باعث ايجاد بار عصبي و استرسي بر روي فرد و خانواده وي شده و اين استرس و بار رواني در تعاملات اجتماعي بزه ديده نيز تاثير گذار بوده و ميزان بد اخلاقي هاي اجتماعي را در جامعه افزايش مي دهد از طرف ديگر انتظارات فرد بزه ديده و خانواده واجتماع را از ناجا براي رديابي و كشف و دستگيري سارقان و كلاهبرداران رايانه اي و برگشت اموالشان افزايش داده كه بدليل افزايش تصاعدي اين گونه جرائم سايبري و عدم تغيير نيرو و امكانات، روند رسيدگي پرونده هاي سايبري بسيار طولاني شده كه اين امر موجبات بدبيني به ناجا را افزايش مي دهد. ضمنا كيفيت زندگي افراد نيز بواسطه كلاهبرداري صورت گرفته تا مدتي پايين آمده و اين بار رواني در خانواده وي نيز نقش آفرين خواهد بود.

پيشنهاد مي گردد تا آنجايي كه ممكن است به لحاظ روحي و رواني به فرد آسيب ديده كمك شود و در رابطه با بوروكراسي اداري نيز فرايند مراجعه به پليس از سوي دادسرا كوتاه شده و هزينه هاي پرداختي توسط بزه ديده اعم از مراجعات پياپي و مستمر كمتر شود تا غير از كلاهبرداري صورت گرفته هزينه هاي جانبي ديگري جهت پي جويي پرونده متوجه بزه ديده و مالباخته نباشد. سرعت انجام كار بويژه در خصوص استعلامات قابل قبول نبوده و علت نيز عدم هماهنگي لازم بين دستگاه هاي دولتي و سازمانها و نهادهايي مي باشد كه به اطلاعات شهروندان دسترسي دارد.

از جمله شیوه ها و راهکارهای انتظامی که برای پیشگیری و در جهت کاهش سرقت و کلاهبرداری رایانه ای در سطح استان استفاده کنیم؛ افزايش سطح آگاهي افراد با اطلاع رساني مستمر و ارائه هشدار هاي پليسي در رسانه هاي جمعي (كانال ها و گروه هاي پر بازديد و رسانه هاي كثير الانتشار و صدا و سيما)، تعامل با بانكها جهت ايجاد رمز دوم يكبار مصرف، برخورد قاطع تر با سارقان و كلاهبرداري رايانه اي با تعامل قوه قضائيه.

و در کل با تمام تدابیر انتظامی نمی توان انتظار داشت پلیس بتواند با کنترل رسمی و بیرونی کجروی را کاهش دهد. افزایش فشار بر نیروی انتظامی موجب کاهش کارایی این سازمان خواهد شد. مخصوصاً درگیر کردن آنها به سایر مسائل غیرتخصصی و کم اهمیت تر موجبات کارایی کمتر آنها می شود استفاده از مشارکت مردم در کاهش جرایم می تواند موثر باشد.