سرمایه گذاران معدن فراری شدند
امیر رضایی
پایگاه خبری افق و اقتصاد – براساس آخرین آمار، سرمایه گذاری واقعی در بخش معدن در سال ۱۴۰۰ به کمترین میزان نسبت به ۵ سال پیش از آن رسیده است.
چندی پیش کارشناسان مرکز پژوهشهای مجلس، قوانین و مقررات، نبود یک راهبرد طولانی و مشخص معدنی، سوءمدیریت، معضلات محیط‌زیستی، مشکلات بین‌المللی و مشکلات معدن‌‌‌‌‌‌داران را مهمترین چالشهای بخش معدن اعلام کردند.
برهمین اساس از نگاه کارشناسان تغییرات سیاستی درست و اصولی، مصوب‌کردن راهبرد معدنی، رفع ناهماهنگی با قوانین بالادستی و رفع تداخلات قانونی بیش از ۷۰ درصد چالشهای بخش معدن برطرف خواهد کرد. به تعبیر دیگر، می‌توان تحریم و آسیب‌های ناشی از آن را به‌عنوان یک واقعیت ثابت در کسب‌وکار پذیرفت و بر اساس آن برنامه‌ریزی کرد ولی عدم‌ثبات مقررات داخلی و تصمیمات خلق‌الساعه، امکان برنامه‌ریزی به‌عنوان مهمترین ابزار سرمایه‌گذار در مدیریت مجموعه خود را سلب کرده است.
روندی که از نگاه کارشناسان اگر متوقف نشود، می‌تواند بخش قابل‌توجهی از درآمدهای ارزی کشور را تحت تاثیر قرار دهد. این بخش می‌تواند ۶۰درصد از درآمدهای حاصل از فروش نفت را پوشش دهد. از طرفی، با فرآوری نهایی مواد معدنی می‌تواند به‌طور متوسط ارزش‌‌‌‌‌‌افزوده‌‌‌‌‌‌ای بالغ بر ۱۰برابر ارزش خام مواد معدنی ایجاد کند.
چالشهای ذکر شده اثر مستقیمی بر سرمایه‌گذاری در این بخش گذاشته است. طبق گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، با وجود روند فزاینده ارزش اسمی سرمایه‌گذاری در معادن در حال بهره‌برداری (بدون احتساب معادن نفت خام، گاز طبیعی و خاک رس)، سرمایه‌گذاری واقعی در این بخش در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰، روند نزولی داشته است.
داده‌های موجود نشان می‌دهد، کمترین سرمایه‌گذاری واقعی مربوط به سال ۱۴۰۰ و با رقم ۷.۷ هزار میلیارد تومان بوده است. درضمن میانگین رشد سالانه سرمایه‌گذاری واقعی در بخش معادن در سال‌های مورد بررسی منفی ۱۷.۷ درصد است. در این بین در رابطه با معادن استخراج سنگ آهن و معادن سرب و روی حتی ارزش اسمی سرمایه‌گذاری هم در سال ۱۴۰۰ افت کرده است.
مجید سروش، دبیر اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران در گفت و گو با افق و اقتصاد از روند سرمایه گذاری در بخش معدن ابراز نگرانی کرد و افزود: سرمایه گذاری در اکتشاف معادن در سال ۹۸ حدود ۸۴ درصد کاهش پیدا کرده و همین روند نیز تاکنون ادامه پیدا کرده است. این که سرمایه های بخش معدن کجا رفته معلوم نیست. ممکن است سرمایه ها از کشور خارج شده باشد یا این که در بخش های غیر مولد سرمایه گذاری شده باشد. یا این که سمت بازارهایی مثل ارز و دلار رفته باشد. اما به هرحال سرمایه های زیادی از معادن خارج شده است. سرمایه ها باید طوری قرار می گرفت که خودش بتواند بهترین شرایط را ایجاد کند و ما در آینده هم در صنعت استخراج معادن دچار مشکل نمی شدیم.
سروش اظهار کرد: جذابیت سرمایه گذاری در بخش معادن کاهش پیدا کرده و این کم شدن جذابیت باعث فرار سرمایه از این بخش ها شده است. بنابراین باید مسئولان تلاش کنند که با راهکارهای مطمئن مجددا جذب سرمایه گذاری در بخش معادن را افزایش دهند.
دبیر اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران گفت: این که سرمایه ها از یک حوزه اقتصادی مانند معدن وارد بخش های دیگر شوند واقعا بر پیکره این صنعت لطمه وارد می کند و جلوی پیشرفت و بالندگی اش را می گیرد. سرمایه‌گذاری در بخش معدن و صنایع معدنی در سال‌های اخیر مغفول مانده است. این در حالی است که این بخش پتانسیل جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی را دارد.
