طلای خاک در محاصره سیاست‌ها
ایران گنج معدنی دارد اما فناوری و سیاست از استخراج ثروت بازش نگه داشته‌اند
پایگاه خبری افق و اقتصاد – ایران با قرار گرفتن در میان ۱۰ قدرت معدنی جهان، گنجی زیر پای خود دارد اما این گنج هنوز قفل مانده است. ضعف در فناوری استخراج، ناهماهنگی در سیاست‌گذاری و انسداد مسیرهای تجاری، ظرفیت‌های عظیم سرب و روی کشور را از تبدیل شدن به ثروت ملی بازداشته است. کارشناسان راه نجات را در احیای معادن غیرفعال، فناوری‌سازی و گشودن مسیرهای صادراتی می‌دانند.
به گزارش پایگاه خبری افق و اقتصاد، ایران با ذخایر غنی سرب و روی در فهرست ده کشور برتر معدنی جهان جای گرفته است؛ جایگاهی که نشان از توان بالقوه صنعتی کشور دارد، اما واقعیت میدان معدن چیز دیگری است. بخش خصوصی می‌گوید سال‌ها کمبود فناوری و بی‌ثباتی مقررات، مانع بهره‌گیری از این منابع و تبدیل آن‌ها به ارزش افزوده واقعی شده است.
در نشست تخصصی «چالش‌ها و راهکارهای توسعه معادن سرب و روی»، علی سه‌دهی، رئیس هیئت مدیره انجمن معدنکاران سرب و روی، از شکاف عمیق میان جایگاه معدنی ایران و سطح صنایع فعال گفت: «ما از نظر منابع سرب و روی کشوری بی‌نیاز هستیم؛ نیازی به واردات خاک از قزاقستان یا ازبکستان نداریم، اما مشکل اصلی در بخش فعال‌سازی معادن و فناوری استخراج است.»
سه‌دهی با اشاره به قدمت چند هزار ساله معدنکاری در ایران افزود: «ما در جایگاه ده کشور برتر دنیا از نظر ذخایر معدنی قرار داریم، ولی صنایع ما هنوز نتوانسته‌اند خود را با پیشرفت جهانی هم‌گام کنند. بسیاری از عناصر و مواد معدنی در کشور استخراج نمی‌شوند، چون تکنولوژی لازم وجود ندارد.»
او تأکید کرد که باید ارتباط صنعتگران با کل زنجیره تولید تقویت شود تا مواد معدنی به قیمت واقعی خود برسند و از ترکیبات موجود در خاک معدن بهره بیشتری برداشته شود.
در ادامه نشست، احمد حری، عضو هیئت مدیره انجمن معدنکاران سرب و روی، چالش بزرگ صادرات را نه در خاک، بلکه در انتقال پول دانست. او گفت: «امروز مشکل اصلی ما دیگر انتقال مواد نیست، بلکه انتقال پول است. بعد از فعال شدن مکانیزم ماشه، محدودیت‌های مالی فشار بیشتری بر صادرات وارد کرده‌اند.»
حری با انتقاد از شرایط اداری و مقرراتی، افزود: «از گمرک و سیستم جامع تجارت گرفته تا تصمیم‌گیری‌های وزارتخانه، همه در مسیر توسعه صادرات مانع‌سازی می‌کنند. اگر با بازارهای جهانی ارتباط شکل نگیرد، نه ارزآوری خواهیم داشت و نه رشد صادرات.»
به گفته او، علاوه بر مشکلات ساختاری، اعتراضات محلی نیز در بسیاری از مناطق معدنی فعالیت شرکت‌های بهره‌بردار را مختل کرده است و بخش خصوصی به جای تمرکز بر استخراج، درگیر حواشی اجتماعی و اداری شده است.
کارشناسان حوزه معدن باور دارند اگر دولت مسیر احیای معادن غیرفعال را باز کند و به‌روزرسانی فناوری استخراج را در اولویت قرار دهد، ایران می‌تواند ظرف چند سال سهمی جدی در بازار جهانی سرب و روی به دست آورد؛ بازاری که امروز به‌دلیل تقاضای بالای صنایع باتری، فولاد و انرژی‌های نو، ارزش استراتژیک یافته است.
در حالی‌که منابع خاکی کشور نیرویی خاموش در زیر زمینند، فعالان بخش معدن هشدار می‌دهند: اگر زنجیره سیاست، پول و فناوری به‌سرعت اصلاح نشود، جایگاه ایران در جدول جهانی تنها یک عنوان خواهد بود—نه یک قدرت اقتصادی واقعی.
