شاخصهای راستیآزمایی رفع تحریمها در حوزه انرژی، صنعت و فناوری هوایی
پایگاه خبری افق و اقتصاد- معاونت مطالعات تولیدی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارشی به شاخصهای راستیآزمایی رفع تحریمها در حوزه انرژی، صنعت و فناوری هوایی پرداخته است.
در این گزارش بیان شده: رهبر انقلاب در ارتباط تصویری با مردم آذربایجان شرقی (۲۹/۱۱/۱۳۹۹) درباره سیاست جمهوری اسلامی در مورد برجام فرمودند: «حرفهایی زده میشود، وعدههایی داده میشود. من میخواهم امروز فقط همین یک کلمه را بگویم؛ بگویم ما حرف و وعده خوب خیلی شنیدهایم که در عمل، آن حرفها و وعدهها نقض شده و ضدّش عمل شده. حرف فایده ندارد، وعده فایده ندارد؛ این دفعه فقط عمل، عمل؛ عمل از طرف مقابل را ببینیم، ما هم عمل خواهیم کرد.»
در ادامه این گزارش بیان شده: با حرف و وعده و اینکه ما این کار را خواهیم کرد، آن کار را خواهیم کرد جمهوری اسلامی این دفعه قانع نخواهد بود، مثل گذشته نخواهد بود. علاوه بر این بحث راستیآزمایی هم از موضوعهای بسیار مهمی است که ما حتماً بر آن تأکید داریم. ما وقتی تعهداتمان را در چارچوب برجام اجرا می کنیم، نماینده آژانس نظارت دارد. این کاری است که نمایندگان آژانس بینالمللی انرژی اتمی انجام میدهند و آنها مشخص میکنند که تعهد ایران انجام شده یا انجام نشده است. سابقه کار ما روشن است. ما وقتی موردی را قبول میکنیم، به تعهداتمان هم عمل میکنیم اما در ارتباط با لغو تحریمهایی که باید آمریکاییها انجام بدهند، ما باید به عنوان کشور ذینفع راستیآزمایی کنیم یعنی اگر آمریکاییها میگویند ما تحریم نفت یا پتروشیمی ایران را برداشتیم، ما نمیتوانیم فقط به امضای یک نامه یا اعلام موضع رضایت بدهیم.
در بخش دیگری از این گزارش آمده: اگر امضا همراه با فرایندی برای راستیآزمایی اقدامات نباشد، معنی ندارد. به طور مثال، نفت فروختن ما یکسری لوازمی دارد. شرکتی که میخواهد از ایران نفت بخرد، نباید از تحریم شدن از سوی آمریکا هراس داشته باشد. درحقیقت مجموعهای از تحریمها باید لغو شود تا فروش نفت به صورت دقیق و کامل انجام شود. یعنی اگر اعلام شود که تحریم نفت ایران لغو شد، فینفسه نمیتواند کفایت کند. باید در کنارش تضمینهایی هم وجود داشته باشد که مشکلی برای فروش نفت هم پیش نیاید.
در این گزارش تصریح شده: براساس فرمایشات رهبری، هدف این گزارش ارائه شاخصهایی برای راستیآزمایی لغو تحریمها در بخشهای انرژی، صنعت و فناوری هوایی است. نتایج این گزارش در بخش انرژی نشان میدهد که تحریم صادرات نفت یکی از ارکان مهم تحریمهای وضع شده از سوی آمریکا است. پس از لغو یکباره تحریمهای مرتبط با صادرات نفت و فرآورده، ضروری است انتفاع اقتصاد ایران از ناحیه رفع آن تحریم، در بازه زمانی مشخص و طی مراحل مختلف مورد راستیآزمایی قرار گیرد. این مراحل شامل اطمینان از انعقاد قرارداد فروش یکساله، حجم قرارداد فروش تا حداقل نیمی از سقف سهمیه ایران از اوپک، اطمینان از حمل و نقل نفتکشها در آبهای بینالمللی و بنادر، سهولت در سوختگیری، بیمه نفتکش، بیمه محموله و بیمه اتکایی و از همه مهمتر راستیآزمایی در مورد نقل و انتقال آزادانه و بیقید و شرط وجوه مالی سپرده شده حاصل از صادرات نفت است. در سایر موارد، تحریمهای حاکم بر خرید کالا و تجهیزات نفت و گاز و صنعت برق کشور باید لغو شوند، به طوری که شرکتها و فعالان این حوزه در کشور بتوانند سفارش خرید به صورت اعتباری را ثبت کنند و بدون حضور واسطهها و از مبادی رسمی محمولهها ارسال و در گمرک کشور ثبت شود. درباره قراردادهای نفتی، گازی و صنعت برق نیز شرکتهای معتبر بینالمللی بدون هراس با قرار ضمانت بتوانند وارد پروژهها و قراردادهای بخش انرژی کشور شوند. راستیآزمایی انتفاع اقتصاد ایران از محل لغو تحریمهای فوق، نیازمند طی شدن زمانی بین ۳ تا ۶ ماه است.
در بخش دوم گزارش یعنی بخش مربوط به صنعت و معدن، شاخصهای راستیآزمایی در زیربخشهای صنعت، پتروشیمی، صنعت خودروسازی و لوازم خانگی مورد بررسی قرار گرفت. از آنجایی که تحریمها در بخش صنعت در ابعاد مختلفی تاثیرگذار است بازه زمانی راستیآزمایی لغو تحریمها متفاوت خواهد بود.
به گزارش روابطعمومی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، براساس نتایج این گزارش، راستیآزمایی انتفاع اقتصاد ایران از محل رفع تحریم حوزههای فوقالذکر بر مبنای شاخصهایی نظیر برگشت پایدار سهم ایران در واردات محصولات پتروشیمی بازارهای بینالمللی به ویژه کشورهای اروپایی از طریق تدوین قراردادهای خرید بلندمدت، بهبود شرایط سرمایهگذاری خارجی در ایران از طریق ارتقا رتبهبندی ایران از سوی موسسات مالی و اعتباری معتبر خارجی، انعقاد قراردادهای تولید مشترک و امکان واردات مواد اولیه، قطعات گلوگاهی و تجهیزات مورد نیاز صنایع و صنایع معدنی داخلی با رعایت قانون حداکثر استفاده از توان تولید و خدماتی و حمایت از کالای ایرانی، تسریع در مراحل خرید و حذف اخذ مجوزهای تعریف شده در مراحل مختلف خرید، فروش مستقیم محصولات صنعتی و معدنی و تعویض نکردن بارنامهها، حضور واسطهها، لغو دستورالعملهای حقوقی مربوط به قرار گرفتن شرکتهای فعال در حوزه صنعتی و معدنی ایران در لیست تحریمها، انجام خواهد شد.
در این گزارش تاکید شده: در حوزه فناوری هوایی نتایج این گزارش حاکی از آن است که سه بخش تأمین هواپیما و قطعات، تعمیر و نگهداری و هوانوردی عمومی بیشترین تأثیرپذیری را از تحریم و سیاستهای مغرضانه آمریکا علیه ایران داشتهاند. از جمله شاخصهای راستیآزمایی پیشنهادی در حوزه فناوری هوایی میتوان خرید مستقیم و بدون واسطه هواگرد خارجی به همراه ارائه خدمات آموزشی و پشتیبانی، لغو تحریمها در موضوع تعمیر، نگهداری و پشتیبانی هواپیما و تأمین تجهیزات مربوط به عملیات فرودگاهی اشاره کرد.